Καρκίνος θυρεοειδούς και αιτία
Εισαγωγή
Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι η συνηθέστερη μορφή καρκίνου των ενδοκρινών αδένων. Η συχνότητά του βαίνει συνεχώς αυξανόμενη στη διάρκεια των τελευταίων τριών δεκαετιών. Η διάγνωση του τίθεται σήμερα πιο συχνά και σε πρωιμότερα στάδια, χάρη στην ευρεία χρήση των σύγχρονων διαγνωστικών μεθόδων, αλλά και χάρη στην ευκολότερη πρόσβαση του γενικού πληθυσμού στις υπηρεσίες υγείας. Ένα εύλογο ερώτημα είναι: γιατί αυξάνεται η συχνότητα του καρκίνου του θυρεοειδούς? Από την άποψη αυτή το θέμα ‘καρκίνος θυρεοειδούς και αίτια’ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Στη διερεύνηση του θέματος ‘καρκίνος θυρεοειδούς και αιτία’ θα αναφερθούν εν συντομία στη συνέχεια όσα γνωρίζουμε σήμερα πάνω στο θέμα αυτό.
Καρκίνος θυρεοειδούς και αιτία – ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου που σχετίζεται αιτιολογικά με την ανάπτυξη καρκίνου θυρεοειδούς. Στην ενότητα ‘καρκίνος θυρεοειδούς και αιτία’, η ακτινοβολία βρίσκεται στην πρώτη θέση, καθώς υπάρχουν αρκετά δεδομένα που αναδεικνύουν τον σημαντικό της ρόλο. Τα δεδομένα αυτά προέρχονται:
- Από μελέτες που έγιναν μετά από ατυχήματα σε σταθμούς (εργοστασιακές μονάδες) παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι το ατύχημα στο Chernobyl το 1986. Μετά το ατύχημα παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση του αριθμού περιστατικών με διάγνωση «καρκίνος θυρεοειδούς» στις περιοχές όπου ο πληθυσμός εκτέθηκε στην ραδιενέργεια που εκλύθηκε στο περιβάλλον.
- Από μελέτες που προέρχονται μετά την χρήση ατομικής βόμβας. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται εν προκειμένω στην Ιαπωνία, όπου στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έγινε ρίψη ατομικών βομβών σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι. Και πάλι παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση του αριθμού περιστατικών με διάγνωση ‘καρκίνος θυρεοειδούς’ σε όσους επέζησαν μετά την έκρηξη.
- Από μελέτες που αναφέρονται στη χρήση ακτινοβολίας για ιατρικούς λόγους (κυρίως ακτινοθεραπεία, και σε μικρότερο βαθμό διαγνωστικές απεικονιστικές εξετάσεις, όπως αξονική τομογραφία). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η χρήση ακτινοθεραπείας για όγκους κεφαλής και τραχήλου, όπου παρατηρήθηκε και πάλι ότι ο καρκίνος θυρεοειδούς εμφανίσθηκε με αυξημένη συχνότητα στα άτομα αυτά.
Καρκίνος θυρεοειδούς και αιτία – ΙΩΔΟΠΕΝΙΑ
Με τον όρο ‘ιωδοπενία’ περιγράφεται η μειωμένη πρόσληψη ιωδίου με τις τροφές λόγω πτωχής περιεκτικότητας αυτών σε ιώδιο. Υπάρχουν σήμερα δεδομένα ότι ο καρκίνος θυρεοειδούς εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα που η δίαιτά τους είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε ιώδιο. Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η ιωδοπενία ευθύνεται πολύ συχνότερα για την εμφάνιση μιας καλοήθους πάθησης του θυρεοειδούς, της βρογχοκήλης, που χαρακτηρίζεται από αύξηση των διαστάσεων του αδένα.
Το πρόβλημα της ιωδοπενίας σήμερα δεν αφορά τις περισσότερες δυτικές χώρες, καθώς αρκετά τρόφιμα ή σκευάσματα διατροφής είναι εμπλουτισμένα σε ιώδιο (όπως π.χ. το μαγειρικό αλάτι). Η ιωδοπενία παραμένει πάντως πρόβλημα για αρκετές αναπτυσσόμενες χώρες.
Καρκίνος θυρεοειδούς και αιτία – ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Σήμερα είναι γνωστό ότι στην ανάπτυξη του καρκίνου του θυρεοειδούς υπεισέρχονται γενετικοί παράγοντες. Θα αναφερθούν δύο σενάρια που συναντώνται συχνά στην κλινική πράξη:
- Εμφάνιση θηλώδους καρκίνου θυρεοειδούς (που είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου θυρεοειδούς) σε πολλά άτομα της ίδιας οικογένειας, α’ βαθμού συγγενείας. Η ύπαρξη γενετικού παράγοντα θα πρέπει να θεωρείται σε αυτή την περίπτωση εξαιρετικά πιθανή, ιδιαίτερα όταν ο καρκίνος θυρεοειδούς έχει διαγνωστεί σε μικρές ηλικίες.
- Μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς. Είναι μία σπανιότερη μορφή καρκίνου θυρεοειδούς. Σε ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών αυτών (25 %) ο μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς έχει γενετική βάση (δηλαδή είναι κληρονομικός). Παρατηρείται είτε στα πλαίσια του συνδρόμου ΜΕΝ2 (Α & Β)(χαρακτηρίζεται από συνοδές ενδοκρινοπάθειες πέραν του μυελοειδούς καρκίνου) είτε σαν οικογενές μυελοειδές καρκίνωμα (χωρίς συνοδές ενδοκρινοπάθειες). Ο ρόλος του γενετικού ελέγχου στους ασθενείς αυτούς έχει μεγάλη σημασία.
Εκτός όμως από τις παραπάνω περιπτώσεις, υπάρχουν και άλλες κληρονομικές παθήσεις που συνδυάζονται με αυξημένο κίνδυνο να αναπτυχθεί καρκίνος θυρεοειδούς, όπως για παράδειγμα η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση, η νόσος Cowden, το σύμπλεγμα Carney κλπ.
Καρκίνος θυρεοειδούς και αιτία – ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Παχυσαρκία.- Υπάρχουν κάποιες αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες ο καρκίνος θυρεοειδούς παρατηρείται συχνότερα σε παχύσαρκα άτομα. Στο θέμα αυτό πάντως συνεχίζει να υπάρχει κάποια διχογνωμία.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες.- Όπως χημικοί παράγοντες στο επαγγελματικό περιβάλλον
Αναφέρεται τέλος ότι ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι τρεις φορές συχνότερος στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Μάλιστα στις γυναίκες ο καρκίνος θυρεοειδούς συνήθως εμφανίζεται σε μικρότερη ηλικία (40-60 ετών) σε σύγκριση με τους άνδρες (60 – 80 ετών), χωρίς εντούτοις το φύλο να θεωρείται ότι ο καρκίνος θυρεοειδούς σχετίζεται αιτιολογικά με το φύλο.
