Καρκίνος θυρεοειδούς και ραδιενεργό ιώδιο
Εισαγωγή
Διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς (θηλώδης /θυλακιώδης) – Στόχοι της θεραπείας με ραδιενεργό ιώδιο (131Ι).-Η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο είναι ένα θεραπευτικό ‘εργαλείο’ απόλυτα εξειδικευμένο για τη θεραπεία του διαφοροποιημένου καρκίνου θυρεοειδούς. Η θεραπεία αυτή δεν έχει την βαρύτητα των άλλων μορφών θεραπείας του καρκίνου (π.χ. χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία). Παράλληλα μπορεί να προσφέρει θεραπευτικό όφελος σε επιλεγμένες ομάδες ασθενών.
Διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς – στόχοι της θεραπείας με ραδιενεργό ιώδιο (131Ι)
Οι βασικοί στόχοι είναι οι εξής τρεις:
Καταστροφή φυσιολογικού θυρεοειδικού υπολείμματος (remnant ablation)
Σε αυτή την περίπτωση το ραδιενεργό ιώδιο χορηγείται για την καταστροφή μετά την επέμβαση (θυρεοειδεκτομή) υπολειμματικού θυρεοειδικού ιστού που θεωρείται φυσιολογικός, δεν περιέχει δηλαδή εστίες καρκίνου.
Ο λόγος για τον οποίο γίνεται η καταστροφή του φυσιολογικού θυρεοειδικού υπολείμματος είναι:
- Για την βελτίωση της ειδικότητας των μετρήσεων της θυρεοσφαιρίνης (σημαντικός δείκτης για τη μετεγχειρητική παρακολούθηση)
- Για την αύξηση της ευαισθησίας του σπινθηρογραφήματος με 131Ιγια την ανίχνευση υποτροπής της νόσου ή μακρινών μεταστάσεων (καθώς εξουδετερώνεται η καθήλωση του ραδιοϊσοτόπου από τον υπολειμματικό θυρεοειδικό ιστό στον τράχηλο)
- Για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου ανάπτυξης εκ νέου καρκίνου θυρεοειδούς στο υπόλειμμα, σε ασθενείς υψηλού κινδύνου (π.χ. με ιστορικό ακτινοβολίας στην κεφαλή/τράχηλο, σύνδρομα με γενετική προδιάθεση)
- Για την καταστροφή μικροσκοπικών εστιών καρκίνου που ενδέχεται να έχουν παραμείνει in situ μετά την επέμβαση (επικάλυψη με την επικουρική θεραπεία, βλέπε παρακάτω)
Επικουρική (adjuvant) θεραπεία
Στην ογκολογία, ο όρος ‘επικουρική θεραπεία’ υποδηλώνει την επιπρόσθετη αντινεοπλασματική αγωγή η οποία χορηγείται μετά την αρχική θεραπευτική αντιμετώπιση με στόχο την μείωση της πιθανότητας υποτροπής του καρκίνου.
Στην περίπτωση των ασθενών με διάγνωση ‘διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς’, το ραδιενεργό ιώδιο χορηγείται σαν επικουρική θεραπεία μετά από ολική θυρεοειδεκτομή (με ή χωρίς λεμφαδενικό καθαρισμο), σε μία προσπάθεια καταστροφής των καρκινικών κυττάρων που μπορεί να υπάρχουν μετά την επέμβαση.
Προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί σαν επικουρική η θεραπεία είναι να έχει γίνει κατά την επέμβαση αφαίρεση του πρωτοπαθούς όγκου και των τυχόν υπαρχουσών γνωστών μεταστατικών εστιών. Τα υπολειμματικά αυτά καρκινικά κύτταρα ή ομάδες αυτών δεν είναι ανιχνεύσιμα τόσο κλινικά όσο και απεικονιστικά. Τονίζεται ότι -στη δεύτερη αυτή ένδειξη- τα υπολειμματικά καρκινικά κύτταρα μπορεί να υπάρχουν, μπορεί όμως και να μην υπάρχουν, και αυτό διαφοροποιεί την επικουρική θεραπεία από την τρίτη ένδειξη θεραπείας με ραδιενεργό ιώδιο που περιγράφεται παρακάτω.
Στόχοι της επικουρικής (adjuvant) θεραπείας με ραδιενεργό ιώδιο είναι:
- Η βελτίωση της επιβίωσης των ασθενών
- Η μείωση της πιθανότητας υποτροπής
- Η βελτίωση της επιβίωσης χωρίς εξέλιξη της νόσου
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η επικουρική θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο χορηγείται λόγω μιας πιθανότητας (κινδύνου) παραμονής μη ανιχνεύσιμων καρκινικών κυττάρων και όχι για την ύπαρξη γνωστής υπολειμματικής νόσου (βλ. τρίτη ένδειξη, παρακάτω).Για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνει αποδεκτό ότι κάποιοι ασθενείς θα λάβουν το ραδιενεργό ιώδιο ενώ θα έχουν ήδη θεραπευτεί με την προηγηθείσα θυρεοειδεκτομή. Για το λόγο αυτό η επικουρική θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο θα πρέπει να χορηγείται με συγκεκριμένα κριτήρια για την αποφυγή της «υπερθεραπείας» (overtreatment).
Θεραπεία γνωστής υπολειμματικής νόσου ή υποτροπής της νόσου
Η υπολειμματική νόσος ή η υποτροπή της νόσου μπορεί να είναι είτε βιοχημική είτε ανατομική.
Σε αυτή την περίπτωση η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο χορηγείται με στόχο:
- Την βελτίωση της συνολικής επιβίωσης
- Την βελτίωση της ειδικής για τη νόσο επιβίωσης
- Την αναστολή της εξέλιξης της νόσου
