Ακτινοβολία και θυρεοειδής
Εισαγωγή
Ακτινοβολία και θυρεοειδής. Είναι γνωστό ότι η ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει διάφορες βλάβες στους ζωντανούς οργανισμούς. Το ίδιο ισχύει και για τον ανθρώπινο οργανισμό. Μία από τις πλέον επίφοβες βλάβες είναι ο καρκίνος, που μπορεί να εμφανιστεί λόγω της ακτινοβολίας των ιστών. Τι ισχύει για το θέμα «Ακτινοβολία και θυρεοειδής»? Πως επηρεάζει η ακτινοβολία τον θυρεοειδή?
Ακτινοβολία και θυρεοειδής – Σύντομη ιστορική αναδρομή
1895. Ανακάλυψη ακτίνων Χ (από τον Roentgen)
1896. Ανακάλυψη ραδιενέργειας (από Henri Bequerel)
1897. Ανακάλυψη ακτίνων α και β (από τον Rutherford)
1898. Ανακάλυψη πολωνίου και ραδίου (από το ζεύγος Curie)
1902. Πρώτη αναφορά εμφάνισης καρκίνου δέρματος μετά από ακτινοβολία
1911. Πρώτη αναφορά εμφάνισης λευχαιμίας σε 5 εργαζόμενους με επαγγελματική έκθεση σε ακτινοβολία
Πιστεύεται ότι και η Marie Curie με την κόρη της Irene πέθαναν από λευχαιμία.
Ακτινοβολία και θυρεοειδής – Είδη ακτινοβολίας
Γενικά η ακτινοβολία διακρίνεται σε:
ΙΟΝΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
- Ακτινοβολία α
Σωματιδιακή ακτινοβολία που αποτελείται από δύο πρωτόνια και δύο νετρόνια. Έχει μικρή διεισδυτικότητα και μπορεί να αποκοπεί από ένα φύλλο χαρτί. Είναι δύσκολη ανιχνεύσιμη και αποτελεί σημαντικό κίνδυνο εσωτερική έκθεσης - Ακτινοβολία β
Σωματιδιακή ακτινοβολία που αποτελείται από αρνητικά φορτισμένα ηλεκτρόνια ή θετικά φορτισμένα ποζιτρόνια. Είναι πιο διεισδυτική από την ακτινοβολία α, αλλά μπορεί να αποκοπεί από φύλλα πλαστικού ή λεπτά μεταλλικά φύλλα. Αποτελεί κίνδυνο εξωτερικής έκθεσης ματιών και δέρματος και κίνδυνο εσωτερικής έκθεσης. Ο βαθμός ανίχνευσης εξαρτάται από την ενέργεια των β σωματιδίων. - Ακτινοβολία Χ ή y
Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ενέργεια ικανής να προκαλέσει ιοντισμό. Για θωράκιση χρειάζεται να χρησιμοποιηθεί χάλυβας, μόλυβδος ή σκυρόδεμα (ή συνδυασμός αυτών). Είναι πολύ πιο διεισδυτική από την ακτινοβολία β και αποτελεί κίνδυνο εσωτερικής και εξωτερικής έκθεσης. Ανιχνεύεται ευκολότερα από την ακτινοβολία α και β.
ΜΗ ΙΟΝΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Παραδείγματα μη ιονίζουσας ακτινοβολίας είναι:
- Τα μικροκύματα
- Το ορατό φως
- Τα ραδιοκύματα
- Η υπεριώδης ακτινοβολία
Ακτινοβολία και θυρεοειδής -ΚΑΡΚΙΝΟΙ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Τα δεδομένα που υπάρχουν μέχρι αυτή τη στιγμή προέρχονται από μελέτες που έχουν γίνει:
- Σε ανθρώπους που επέζησαν μετά την ρίψη ατομικής βόμβας
- Σε ανθρώπους που επέζησαν μετά από ατυχήματα σε σταθμούς παραγωγής πυρηνικής ενέργειας
- Σε ανθρώπους που έχουν εκτεθεί σε ακτινοβολία για ιατρικούς λόγους (συμπεριλαμβάνονται και ασθενείς που υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία για διάφορες μορφές καρκίνου).
Οι πρώτες περιγραφές καρκίνου μετά από έκθεση σε ακτινοβολία έχουν ως εξής:
- Καρκίνος δέρματος μετά επαγγελματική έκθεση σε ακτινοβολία (τα πρώτα χρόνια μετά την ανακάλυψη των ακτίνων Χ)
- Καρκίνος πνεύμονα σε μεταλλωρύχους που ανέσυραν ουράνιο στην Σαξονία και στο Κολοράντο
- Καρκίνος οστών σε εργαζόμενους που είχαν εκτεθεί σε ακτινοβολία από ράδιο (είχε χρησιμοποιηθεί παλιά σε βαφές [φωσφορίζοντα χρώματα])
- Καρκίνος ήπατος σε ασθενείς που είχαν λάβει thorotrast (thorium dioxide- είχε χρησιμοποιηθεί σαν ακτινοσκιερή ουσία στην ακτινολογία στις δεκαετίες του ’30 και ’40)
- Καρκίνοι σε άτομα που επέζησαν μετά την ρίψη ατομικής βόμβας σε Χιροσίμα-Ναγκασάκι
- Καρκίνοι σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε ακτινοβολία για αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα (πρώτες δεκαετίες 20ού αιώνα)
- Αυξημένη συχνότητα λευχαιμίας σε ακτινολόγους (πρώτες δεκαετίες 20ού αιώνα)
- Αυξημένη συχνότητα καρκίνου θυρεοειδούς σε ασθενείς που ακτινοβολήθηκαν για διόγκωση θύμου αδένα
- Αυξημένη συχνότητα καρκίνου θυρεοειδούς σε άτομα που ακτινοβολήθηκαν για δερματοφυτία του τριχωτού της κεφαλής (tinea capitis)
- Καρκίνος μαστού λόγω συχνής ακτινοσκόπησης σε ασθενείς με φυματίωση (μεταξύ 1925 και 1954)
Ακτινοβολία και θυρεοειδής – ΠΩΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ?
Είναι γνωστό ότι η ακτινοβολία προκαλεί γενετικές βλάβες, δηλαδή βλάβες του γενετικού υλικού. Οι βλάβες αυτές μπορεί να είναι:
Μεταλλάξεις γονιδίων ή βλάβες χρωμοσωμάτων (ενεργοποίηση ογκογονιδίων, αδρανοποίηση ογκοκατασταλτικών γονιδίων)
Βλάβες στην έκφραση γονιδίων (χωρίς κάποια μετάλλαξη).
Η βαρύτητα των βλαβών αυτών εξαρτάται από τη δόση της ακτινοβολίας.
Οι βλάβες αυτές – από τη στιγμή που θα συμβούν – είναι μη αναστρέψιμες.
Η συνέχεια της διαδικασίας καρκινογένεσης (δηλαδή της ανάπτυξης ενός όγκου) εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από διάφορους άλλους παράγοντες που από μόνοι τους μπορεί να μην έχουν καρκινογόνο δράση.
Η εμφάνιση καρκίνου μετά από έκθεση σε ακτινοβολία γίνεται σε δύο φάσεις: στην πρώτη φάση συμβαίνουν οι γενετικές αλλαγές με τις οποίες ΑΡΧΙΖΕΙ η διαδικασία της καρκινογένεσης. Στη δεύτερη φάση συνεχίζονται οι αλλαγές με τις οποίες ΕΞΕΛΙΣΣΕΤΑΙ η διαδικασία της καρκινογένεσης. Στη διάρκεια των δύο αυτών φάσεων μπορεί να επισυμβαίνουν επιπλέον γενετικές αλλαγές, που αυξάνουν την επιθετικότητα ενός καρκίνου επηρεάζοντας τον λεγόμενο ‘φαινότυπό’ του, δηλαδή τη βιολογική του συμπεριφορά. Για το λόγο αυτό η καρκινογένεση περιγράφεται σαν ένα πολυσταδιακό φαινόμενο.
Ακτινοβολία και θυρεοειδής – ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΣΗΜΕΡΑ?
O θυρεοειδής αδένας είναι αρκετά ευαίσθητος όσον αφορά την καρκινογόνο δράση της ακτινοβολίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα παιδιά. Υπάρχει πολύ πλούσια βιβλιογραφία πάνω στο θέμα αυτό, κυρίως με βάση τα δεδομένα:
- Από τη ρίψη της ατομικής βόμβας σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι
- Από το πυρηνικό ατύχημα κυρίως σε Chernobyl
- Από την χρήση της ακτινοβολίας για ιατρικούς λόγους (κυρίως για ακτινοθεραπεία όγκων κεφαλής τραχήλου [και σε παλαιότερες εποχές ακόμη και για καλοήθεις παθήσεις, μία τακτική που έχει εγκαταλειφτεί]).
Τα δεδομένα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη κάθε δυνατού μέτρου για την αποφυγή έκθεσης του θυρεοειδούς αδένα στην βλαπτική δράση της ακτινοβολίας. Η χρήση ακτινοβολίας για ιατρικούς λόγους θα πρέπει να γίνεται με προσεκτικά κριτήρια και λαμβάνοντας όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα ακτινοπροστασίας. Σε περιπτώσεις πυρηνικών ατυχημάτων (ένα απευκταίο σενάριο) θα πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά συγκεκριμένες οδηγίες που προβλέπονται σε αυτές τις περιπτώσεις (μεταξύ των οποίων και η λήψη σκευασμάτων ιωδίου σε αυξημένες ποσότητες).
ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΜΗΤΕΡΑ[/vc_column_text][/vc_column]
