Η βρογχοκήλη συχνά δεν συνοδεύεται από συμπτώματα και εκδηλώνεται μόνο με την παρουσία μιας διόγκωσης στον τράχηλο. Μπορεί εντούτοις να συνοδεύεται από διάφορες κλινικές εκδηλώσεις και συμπτώματα. Υπάρχουν δύο κατηγορίες κλινικών εκδηλώσεων και συμπτωμάτων:

Συμπτώματα και εκδηλώσεις που οφείλονται στις αυξημένες διαστάσεις του θυρεοειδούς αδένα. Η ομάδα αυτή των συμπτωμάτων εμφανίζονται στην απλή μη τοξική βρογχοκήλη

Συμπτώματα και κλινικές εκδηλώσεις που οφείλονται στην διαταραχή της παραγωγής θυρεοειδικών ορμονών. Η διαταραχή αυτή μπορεί να αντιστοιχεί είτε σε αυξημένη παραγωγή (υπερθυρεοειδισμός) είτε σε μειωμένη παραγωγή (υποθυρεοειδισμός) θυρεοειδικών ορμονών. Στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για την λεγόμενη τοξική βρογχοκήλη, ενώ στη δεύτερη για βρογχοκήλη με υποθυρεοειδισμό. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού ή υποθυρεοειδισμού μπορεί να συνδυάζονται με τα συμπτώματα της προηγούμενης κατηγορίας, όταν οι διαστάσεις του θυρεοειδούς είναι αρκετά αυξημένες.

ΑΠΛΗ ΜΗ ΤΟΞΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΚΗΛΗ

Χαρακτηριστικά συμπτώματα/κλινικές εκδηλώσεις είναι:

  • Εμφανής διόγκωση στον τράχηλο. H διόγκωση αυτή μπορεί να γίνει αντιληπτή είτε με την επισκόπηση (οπτικά) είτε -συνηθέστερα- με την ψηλάφηση. Χαρακτηριστικά η διόγκωση αυτή ακολουθεί τις κινήσεις κατάποσης (πάνω-κάτω στον τράχηλο) όταν ο ασθενής καταπίνει το σάλιο του
  • Αίσθημα πίεσης στον τράχηλο
  • Αίσθηση ξένου σώματος στον τράχηλο
  • Δυσκολία στην αναπνοή. Μπορεί να παρατηρηθεί σε μεγάλου βαθμού διόγκωση του θυρεοειδούς λόγω της οποίας ασκείται πίεση στην τραχεία που προκαλεί στένωση του αυλού της.
  • Δυσκολία στην κατάποση. Παρατηρείται σπανιότερα, όταν η διόγκωση του θυρεοειδούς επεκτείνεται προς τα πίσω, οπότε ασκείται πίεση στον οισοφάγο.
  • Αλλαγή της φωνής. Μπορεί να εμφανιστεί σαν αποτέλεσμα βλάβης του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου, που ελέγχει τη φωνητική λειτουργία και βρίσκεται σε στενή ανατομική σχέση με τον θυρεοειδή αδένα. Εντούτοις, η εμφάνιση βραχνάδας σε ασθενή με διόγκωση του θυρεοειδούς θα πρέπει να δημιουργήσει την υπόνοια καρκίνου θυρεοειδούς, που μπορεί να υποκρύπτεται στην βρογχοκήλη. Σε αυτή την περίπτωση η βραχνάδα είναι αποτέλεσμα διήθησης του νεύρου και όχι πίεσης αυτού

ΤΟΞΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΚΗΛΗ

Σε αυτή την περίπτωση παρατηρούνται – εκτός από τα παραπάνω – και οι κλινικές εκδηλώσεις/συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού, όπως:

  • Νευρικότητα, άγχος, ευερεθιστότητα
  • Ταχυκαρδία (συχνά πάνω από 100 σφυγμοί ανά λεπτό)
  • Αρρυθμία
  • Αίσθημα προκάρδιων παλμών
  • Απώλεια βάρους, έστω και αν διατηρείται (ή και αυξάνεται) η όρεξη και η πρόσληψη τροφής
  • Μυικός τρόμος (εμφανής συνήθως στα δάκτυλα των χεριών)
  • Εφιδρώσεις –  ζεστό δέρμα
  • Δυσανεξία στη ζέστη
  • Διαταραχές της περιόδου (στις γυναίκες)
  • Αϋπνίες
  • Κόπωση, μυϊκή αδυναμία
  • Διάρροιες
  • Εξόφθαλμος (χαρακτηριστική κλινική εκδήλωση στη διάχυτη τοξική βρογχοκήλη)

ΒΡΟΓΧΟΚΗΛΗ ΜΕ ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟ

Όταν στην βρογχοκήλη ο θυρεοειδής αδένας υπολειτουργεί μπορεί να παρατηρηθούν και οι εκδηλώσεις/συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού, όπως:

  • Κόπωση
  • Υπνηλία
  • Αυξημένη ευαισθησία στο κρύο
  • Ξηρό δέρμα
  • Δυσκοιλιότητα
  • Μυϊκή αδυναμία
  • Δυσκολία συγκέντρωσης και εξασθένηση μνήμης
  • Μπορεί να οφείλεται σε έλλειμμα ιωδίου, συγγενή διαταραχή της παραγωγής θυρεοειδικών ορμονών, λήψη τροφών ή φαρμάκων που έχουν ‘βρογχοκηλογόνο’ δράση (π.χ. λίθιο, p-αμινοσαλυκιλικό οξύ, αμινογλουτεθιμίδη, σουλφοναμίδες, φαινυλοβουταζόνη)
  • Παρατηρείται η παρουσία διόγκωσης στην περιοχή του τραχήλου, ενώ σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί δύσπνοια και εισπνευστικός συριγμός (λόγω πίεσης της τραχείας) ή δυσφαγία (λόγω πίεσης του οισοφάγου)
  • Η διάγνωση τίθεται με την βοήθεια του υπερηχογραφήματος με το οποίο είναι δυνατή η εκτίμηση του μεγέθους του θυρεοειδούς αδένα και η αναγνώριση τυχόν όζων εντός του θυρεοειδικού παρεγχύματος. Για τον προσδιορισμό της έκτασης της κατάδυσης εντός του ανώτερου μεσοθωρακίου (σε περιπτώσεις καταδυόμενης βρογχοκήλης) είναι πιθανόν να χρειαστεί να γίνει αξονική (σπανιότερα μαγνητική) τομογραφία (σπάνια). Η αξονική και η μαγνητική τομογραφία εντούτοις δεν αποτελούν τις απεικονιστικές εξετάσεις πρώτης εκλογής (προτιμάται πάντα το υπερηχογράφημα).

O βήχας είναι ένα σύμπτωμα που μπορεί να οφείλεται σε μία ποικιλία παθήσεων. Συνηθέστατα ο βήχας υποδηλώνει πάθηση του αναπνευστικού συστήματος, όπως λοίμωξη (π.χ. τραχειοβρογχίτιδα, πνευμονία κλπ.) ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (π.χ. άσθμα). Μπορεί όμως σε κάποιες περιπτώσεις να οφείλεται και στην ύπαρξη βρογχοκήλης. Συνήθως η παρουσία βρογχοκήλης σε αυτές τις περιπτώσεις συνοδεύεται από εμφανή διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα, που μπορεί να γίνει αντιληπτή είτε οπτικά είτε συνηθέστερα με την ψηλάφηση. Υπάρχουν κάποια ευρήματα από την εξέταση του ασθενούς που μπορεί να κατευθύνουν το γιατρό στο να προσανατολιστεί όσον αφορά την αιτιολογία του βήχα σε ασθενείς με βρογχοκήλη. Για παράδειγμα, η παρουσία πυρετού, με πρόσφατη εμφάνιση του βήχα, ταυτόχρονα με την πυρετική κίνηση και πιθανόν μαζί με άλλες κλινικές εκδηλώσεις (όπως καταρροή) υποδηλώνει λοίμωξη του αναπνευστικού (π.χ. τραχειοβρογχίτιδα). Η ύπαρξη ακροαστικών ευρημάτων κατά την ακρόαση του θώρακα επίσης κατευθύνει το γιατρό σε πάθηση του αναπνευστικού. Όταν η βρογχοκήλη ευθύνεται για τον βήχα του ασθενούς δεν υπάρχει πυρετός ούτε ακροαστικά ευρήματα από την ακρόαση των πνευμόνων. Μπορεί εντούτοις να υπάρχει εισπνευστικός συριγμός, δηλαδή ένας χαρακτηριστικός ήχος σαν σφύριγμα όταν ο ασθενής εισπνέει. Ο εισπνευστικός συριγμός είναι ένδειξη στένωσης της αεροφόρου οδού λόγω πίεσης εκ των έξω από τον διογκωμένο θυρεοειδή αδένα (βρογχοκήλη). Είναι αυτονόητο ότι το σύμπτωμα αυτό που μπορεί να συνδυάζεται με βήχα εμφανίζεται όταν η βρογχοκήλη είναι μεγάλη και επομένως ασκεί πίεση στην τραχεία. Συχνά στις περιπτώσεις αυτές η πίεση ασκείται και από τους δύο λοβούς του θυρεοειδούς, με αποτέλεσμα η τραχεία να αποκτά σχήμα καρίνας και να εμφανίζεται στένωση του αυλού της. Συχνά ο βήχας που οφείλεται σε βρογχοκήλη συνοδεύεται από μία αίσθηση παρουσίας ξένου σώματος στον τράχηλο την οποία αισθάνεται ο ασθενής. Άλλες φορές ο ασθενής που παρουσιάζει βήχα και πάσχει από βρογχοκήλη μπορεί να περιγράφει την αίσθηση αυτή σαν έναν ‘κόμπο στο λαιμό του.

Ο βήχας μπορεί να δημιουργήσει μεγαλύτερο πρόβλημα όταν ο ασθενής με βρογχοκήλη είναι καπνιστής. Σε κάθε περίπτωση που ο ασθενής με βρογχοκήλη παρουσιάζει βήχα θα πρέπει να υποβάλλεται σε διερεύνηση πριν την χειρουργική επέμβαση έτσι ώστε να αναγνωριστεί η αιτιολογία του βήχα. Σε περίπτωση ενεργού λοίμωξης (π.χ. πνευμονία) η χειρουργική επέμβαση για την βρογχοκήλη (θυρεοειδεκτομή) θα πρέπει να αναβληθεί και ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί στη σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση.

Η επέμβαση (θυρεοειδεκτομή) θα πρέπει να γίνεται πάντα μετά από κατάλληλη προετοιμασία του ασθενούς. Για παράδειγμα στον ασθενή με άσθμα και βήχα που θα υποβληθεί σε θυρεοειδεκτομή χορηγούνται πριν την επέμβαση εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά.

Ο όρος ‘βρογχοκήλη’ περιγράφει την διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα. Όταν ο διογκωμένος θυρεοειδής αδένας υπερλειτουργεί, όταν δηλαδή συνυπάρχει υπερθυρεοειδισμός μαζί με την διόγκωση του θυρεοειδούς, η βρογχοκήλη χαρακτηρίζεται ως «τοξική». Όταν η λειτουργία του διογκωμένου θυρεοειδούς διατηρείται φυσιολογική, η βρογχοκήλη χαρακτηρίζεται ως «απλή μη τοξική». Η διόγκωση του θυρεοειδούς μπορεί να είναι ομοιόμορφη και σε αυτή την περίπτωση η βρογχοκήλη χαρακτηρίζεται σαν «διάχυτη». Όταν η διόγκωση του θυρεοειδούς οφείλεται στην παρουσία όζων, η βρογχοκήλη χαρακτηρίζεται σαν «οζώδης» ή «πολυοζώδης».

Η βρογχοκήλη είναι μία αρκετά συνηθισμένη πάθηση του θυρεοειδούς. Συνηθισμένος είναι επίσης και ο καρκίνος του θυρεοειδούς, που αποτελεί την πιο συχνή κακοήθη πάθηση των ενδοκρινών αδένων. Μάλιστα η συχνότητα του καρκίνου θυρεοειδούς βαίνει σταθερά αυξανόμενη στη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών, με ρυθμό μεγαλύτερο από κάθε άλλη μορφή κακοήθους πάθησης. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των δύο αυτών παθήσεων; 

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς εκδηλώνεται συνηθέστατα υπό τη μορφή όζου θυρεοειδούς. Επομένως θεωρητικά στην οζώδη βρογχοκήλη υπάρχει πάντα πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς. Σήμερα η διάγνωση του καρκίνου θυρεοειδούς μπορεί να τεκμηριωθεί κυτταρολογικά με παρακέντηση του όζου που θεωρείται ύποπτος για καρκίνο. Η υποψία αυτή βασίζεται σε πολλές παραμέτρους, κυρίως όμως στους υπερηχογραφικούς χαρακτήρες που έχει ο όζος στο υπερηχογράφημα. Ύποπτοι για καρκίνο υπερηχογραφικοί χαρακτήρες είναι:

  • Ανώμαλα όρια του όζου
  • Κατακόρυφός προσανατολισμός του όζου (σχήμα taller-than-wide)
  • Παρουσία μικροαποτιτανώσεων
  • Εσωτερική άναρχη (χαοτική) αγγείωση
  • Υποηχογένεια
  • Εξωθυρεοειδική επέκταση
  • Συνύπαρξη τραχηλικής λεμφαδενοπάθειας (παθολογικά διογκωμένοι τραχηλικοί λεμφαδένες)

Όταν υπάρχει λοιπόν υποψία καρκίνου σε έναν όζο θυρεοειδούς θα πρέπει να γίνεται παρακέντηση του όζου αυτού με λεπτή βελόνη (FNA) και κυτταρολογική εξέταση του υλικού που λαμβάνεται για την προεγχειρητική τεκμηρίωση της διάγνωσης. Τι γίνεται όμως σε περίπτωση πολυοζώδους βρογχοκήλης, όπου οι όζοι είναι αρκετοί; Προφανώς είναι συχνά αδύνατο και όχι σωστό να γίνει παρακέντηση όλων των όζων. Σε αυτή την περίπτωση ο έμπειρος ακτινολόγος μπορεί να διακρίνει ποιος από τους όζους είναι ύποπτος και να κατευθύνει τη βελόνη της παρακέντησης στον όζο αυτό.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια εθεωρείτο ότι η παρουσία ενός όζου σε ασθενή με διάχυτη τοξική βρογχοκήλη (νόσο Graves) δεν είναι γενικά ύποπτη για την ύπαρξη καρκίνου, καθώς ο συνδυασμός διάχυτης τοξικής βρογχοκήλης με καρκίνο θυρεοειδούς ήταν σπάνιος. Κάποιοι μάλιστα έφθαναν στο σημείο να ισχυρίζονται ότι η διάχυτη τοξική βρογχοκήλη «προστατεύει» από την ανάπτυξη καρκίνου θυρεοειδούς. Σήμερα εντούτοις αυτό δεν ισχύει, καθώς υπάρχουν όλο και περισσότερες αναφορές για ασθενείς με διάχυτη τοξική βρογχοκήλη στους οποίους διαγιγνώσκεται καρκίνος θυρεοειδούς. Για το λόγο αυτό όταν υπάρχει – βάσει των υπερηχογραφικών χαρακτήρων – υποψία για την πιθανή ύπαρξη καρκίνου σε έναν όζο θυρεοειδούς θα πρέπει να ακολουθείται η συνήθης διαγνωστική διαδικασία, δηλαδή η παρακέντηση του ύποπτου όζου με λεπτή βελόνη (FNA) και η κυτταρολογική εξέταση του υλικού που λαμβάνεται με αυτή.

Ένα όχι σπάνιο κλινικό σενάριο είναι η τυχαία ανακάλυψη μιας εστίας καρκίνου θυρεοειδούς στο θυρεοειδή ασθενούς που έχει υποβληθεί σε θυρεοειδεκτομή για βρογχοκήλη. Η πιθανότητα αυτή ανέρχεται σε 15 – 20 %, ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό. Σε αρκετές περιπτώσεις πρόκειται για μικροσκοπικό θηλώδες καρκίνωμα θυρεοειδούς και έτσι η ολική θυρεοειδεκτομή που έχει γίνει για την βρογχοκήλη έχει πετύχει την ίαση, χωρίς να απαιτηθεί στη συνέχεια κάποια άλλη θεραπεία (όπως ραδιενεργό ιώδιο).

Σε κάθε ασθενή με καρκίνο θυρεοειδούς μας ενδιαφέρει να γνωρίζουμε πριν την επέμβαση και την κατάσταση των λεμφαδένων του τραχήλου, αν δηλαδή υπάρχουν ύποπτοι ή παθολογικοί τραχηλικοί λεμφαδένες. Και αυτό γιατί σε τέτοια περίπτωση θα πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα με την ολική θυρεοειδεκτομή και λεμφαδενικός καθαρισμός του τραχήλου (δηλαδή αφαίρεση των λεμφαδένων του τραχήλου). Σήμερα ο έλεγχος των λεμφαδένων του τραχήλου στους ασθενείς με καρκίνο θυρεοειδούς γίνεται με τη βοήθεια του υπερηχογραφήματος και η εξέταση αυτή είναι γνωστή σαν «υπερηχογραφική χαρτογράφηση λεμφαδένων τραχήλου». Η χαρτογράφηση θα πρέπει να γίνεται και σε κάθε περίπτωση βρογχοκήλης όπου υπάρχει υποψία να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς.

Μία ιδιαίτερη περίπτωση είναι ο ασθενής με καταδυόμενη βρογχοκήλη και καρκίνο θυρεοειδούς. Η ιδιαιτερότητα αυτή συνίσταται στο ότι η θυρεοειδεκτομή μπορεί να είναι δυσχερής όταν ο θυρεοειδής καταδύεται σε μεγάλο βάθος στο θώρακα (ανώτερο πρόσθιο μεσοθωράκιο). Καθώς η ολική θυρεοειδεκτομή είναι η επέμβαση που θα πρέπει να προτιμάται στον καρκίνο θυρεοειδούς, έχει μεγάλη σημασία να επιτευχθεί η πλήρης αφαίρεση του θυρεοειδούς χωρίς να παραμείνει υπόλειμμα αυτού. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει την πλήρη κινητοποίηση του καταδυόμενο μέρους του θυρεοειδούς από το θώρακα (μεσοθωράκιο).Ο χειρισμός αυτός μπορεί συνήθως να γίνει μέσω της τραχηλικής τομής, εφόσον ο χειρουργός διαθέτει την απαιτούμενη εμπειρία. Η αξονική τομογραφία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την αξιολόγηση του βάθους στο οποίο καταδύεται ο θυρεοειδής στο θώρακα. Αντίθετα, καθώς η δέσμη υπερήχων δεν μπορεί να διαπεράσει τα οστά του θώρακα (κυρίως το στέρνο), το υπερηχογράφημα δεν μπορεί να δώσει ακριβείς πληροφορίες για το θέμα αυτό. Όταν η κατάδυση του θυρεοειδούς επεκτείνεται αρκετά βαθιά το θώρακα μπορεί να χρειαστεί να γίνει στερνοτομή (εξαιρετικά σπάνια).

Μετά την χειρουργική επέμβαση σε ασθενή με βρογχοκήλη και καρκίνο θυρεοειδούς θα πρέπει να ακολουθήσει η ενδεδειγμένη θεραπευτική αντιμετώπιση, που περιλαμβάνει τη θεραπεία καταστολής και – σε επιλεγμένους ασθενείς – την επικουρική (adjuvant) θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Η θεραπεία καταστολής συνίσταται στην χορήγηση θυρεοειδικών ορμονών σε ελαφρά αυξημένες δόσεις. Η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο αποφασίζεται με βάση τα αποτελέσματα της ιστολογικής εξέτασης. Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια για την χορήγησή της. Τα τελευταία χρόνια η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο χορηγείται περισσότερο επιλεκτικά. Μετά τη χορήγηση του ραδιενεργού ιωδίου θα πρέπει να τηρούνται μέτρα ακτινοπροστασίας από τη ραδιενέργεια για τα άτομα του περιβάλλοντος του ασθενούς. Οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας ενημερώνονται επίσης για κάποια μέτρα που αφορούν την αναβολή για λίγους μήνες τυχόν επιθυμητής εγκυμοσύνης.

  • Ενδείξεις χειρουργικής επέμβασης: η ύπαρξη πιεστικών φαινομένων επί της τραχείας και σπανιότερα επί του οισοφάγου, η παρουσία όζων ύποπτων για την ύπαρξη καρκίνου (υποψία με βάση τους ηχομορφολογικούς ή τους κλινικούς τους χαρακτήρες [π.χ. ξυλώδης σκληρή υφή] ή λόγω ταχείας αύξησης του μεγέθους ενός όζου) καθώς επίσης και αισθητικοί λόγοι (σε μεγάλου βαθμού [ορατή] διόγκωση του θυρεοειδούς)
  • Σε περίπτωση μεγάλου βαθμού πίεσης της τραχείας η διασωλήνωση αυτής μπορεί να είναι δύσκολη
Απλή μη Τοξική Βρογχοκήλη
Βρογχοκήλη (μη τοξική)ΥπερθυρεοειδισμόςΘυρεοειδίτιδεςΌζος/Όζοι θυρεοειδούς

θα χαρούμε να ανταποκριθούμε στο ερώτημά σας.