Εμβρυολογία Θυρεοειδούς

Η εμβρυολογική ανάπτυξη του θυρεοειδούς αδένα αρχίζει από το τυφλό τρήμα της γλώσσας, όπου -στην 4η εβδομάδα της κύησης – δημιουργείται ένα εκκόλπωμα. Το εκκόλπωμα αυτό – που παραμένει συνδεδεμένο με μία λεπτή γέφυρα ιστού με την γλώσσα – κατέρχεται προς τα κάτω κατά μήκος της μέσης γραμμής του τραχήλου, όπου -περίπου στην 7η εβδομάδα της κύησης- γίνεται ο διαχωρισμός των δύο λοβών του θυρεοειδούς. Με άλλα λόγια, η εμβρυολογική ανάπτυξη του θυρεοειδούς περιλαμβάνει την ‘κάθοδο’ αυτή στον τράχηλο, που λαμβάνει χώρα συνήθως έμπροσθεν του υοειδούς οστού, μπορεί όμως να περνά και μέσα από το υοειδές ή πίσω από αυτό.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο πόρος αυτός (γνωστός ως θυρεογλωσσικός πόρος) ατροφεί και εξαφανίζεται μετά την 10η εβδομάδα της κύησης. Εντούτοις, κάποια τμήματα του θυρεογλωσσικού πόρου (όπως επίσης και κάποια υπολείμματα θυρεοειδικού ιστού στη διαδρομή του πόρου) μπορεί να διατηρηθούν και να παραμείνουν σε οποιοδήποτε σημείο της διαδρομής μεταξύ του τυφλού τρήματος της γλώσσας και της φυσιολογικής θέσης του θυρεοειδούς στον τράχηλο.
Η κύστη θυρεογλωσσικού πόρου δημιουργείται σαν αποτέλεσμα κυστικής διάτασης ενός υπολείμματος του θυρεογλωσσικού πόρου. Πιστεύεται ότι ο λεμφοειδής ιστός που βρίσκεται εντός του θυρεογλωσσικού πόρου παρουσιάζει υπερτροφία σαν αντίδραση σε μία τοπική λοίμωξη, με αποτέλεσμα την απόφραξη του αυλού του πόρου και την δημιουργία της κύστης θυρεογλωσσικού πόρου. Κύστη θυρεογλωσσικού πόρου παρατηρείται σε ποσοστό περίπου 7 % του γενικού πληθυσμού (σε νεκροτομικές μελέτες).

Η διάγνωση τίθεται με βάση τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης (βλ. παραπάνω) και τα ευρήματα στο υπερηχογράφημα. Στο υπερηχογράφημα η κύστη θυρεογλωσσικού πόρου απεικονίζεται σαν κυστικό μόρφωμα, με ομαλά τοιχώματα μικρού πάχους (λεπτοτοιχωματικό μόρφωμα), που εντοπίζεται στην μέση γραμμή του τραχήλου αμέσως κάτω από το υοειδές οστούν (Εικόνες 2 και 3, σε ασθενή μας). Στο υπερηχογράφημα θα πρέπει να γίνεται έλεγχος ολόκληρου του τραχήλου, συμπεριλαμβανομένου και του θυρεοειδούς.

Λοίμωξη

Είναι η συνηθέστερη επιπλοκή και χαρακτηρίζεται από τοπικό πόνο, ερυθρότητα και διόγκωση. Η επιμόλυνση μιας κύστης θυρεογλωσσικού πόρου είναι πολύ πιθανή αν αυτή δεν αφαιρεθεί. Η πιθανότητα αυτή φθάνει το 50 %. Η ανάπτυξη λοίμωξης πριν την χειρουργική επέμβαση αυξάνει τον κίνδυνο υποτροπής (κατά 5 έως 10 φορές). Για το λόγο αυτό η χειρουργική επέμβαση θα πρέπει να γίνεται μόλις τεθεί η διάγνωση (βλ. παρακάτω). Σε περίπτωση ανάπτυξης λοίμωξης, η αρχική θεραπεία συνίσταται στην χορήγηση αντιβίωσης και ακολουθεί η επέμβαση μετά την ύφεση της φλεγμονής (συνήθως μετά από 6 περίπου εβδομάδες).

Έκτοπος θυρεοειδικός ιστός με συνυπάρχουσα πάθηση

Σε ποσοστό έως 60 % η κύστη θυρεογλωσσικού πόρου συνδυάζεται με εκτοπία του θυρεοειδούς και για το λόγο αυτό πριν την επέμβαση θα πρέπει να γίνεται έλεγχος για την αναζήτηση τυχόν έκτοπου θυρεοειδικού ιστού, που είναι πιθανόν να παρουσιάζει καλοήθεις ή κακοήθεις βλάβες. Είναι επίσης πιθανόν – άσχετα με την κύστη θυρεογλωσσικού πόρου – να συνυπάρχει πάθηση του (ορθότοπου) θυρεοειδικού ιστού. Σε αυτή την περίπτωση, κατά την διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ταυτόχρονα και τυχόν συνυπάρχουσα θυρεοειδοπάθεια είτε του ορθότοπου είτε τυχόν έκτοπου θυρεοειδικού ιστού.

Καρκίνος

Η ανάπτυξη καρκίνου σε κύστη θυρεογλωσσικού πόρου είναι εξαιρετικά σπάνια (< 1 %).