Προφυλακτική θυρεοειδεκτομή – Τι είναι? Γιατί και πότε έχει ένδειξη?
Εισαγωγή
Με τον γενικό όρο «προφυλακτική χειρουργική» (prophylactic surgery) περιγράφεται η αφαίρεση ενός οργάνου πριν εμφανίσει μία παθολογική κατάσταση (συνηθέστατα καρκίνο). Για παράδειγμα, προφυλακτική αφαίρεση του παχέος εντέρου (προφυλακτική κολεκτομή) γίνεται σε ασθενής με οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση με στόχο την πρόληψη της εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Επίσης γίνεται προφυλακτική μαστεκτομή σε γυναίκες που είναι φορείς συγκεκριμένων γονιδιακών μεταλλάξεων ή με πολύ ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού με στόχο ακριβώς την πρόληψη της εμφάνισης καρκίνου μαστού. Και στην περίπτωση του θυρεοειδούς αδένα μπορεί να χρειαστεί να γίνει αφαίρεση αυτού (Προφυλακτική θυρεοειδεκτομή) προκειμένου να προληφθεί η ανάπτυξη καρκίνου θυρεοειδούς.
Πότε μπορεί να χρειαστεί προφυλακτική θυρεοειδεκτομή?
Προφυλακτική θυρεοειδεκτομή (prophylactic thyroidectomy) συνήθως χρειάζεται σε άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου θυρεοειδούς. Τέτοιες περιπτώσεις αναφέρονται στη συνέχεια:
Προφυλακτική θυρεοειδεκτομή – Τι είναι? Γιατί και πότε έχει ένδειξη?
Άτομα που ανήκουν σε οικογένειες με το κληρονομικό σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2 (Multiple Endocrine Neoplasia type 2, MEN2).
Το σύνδρομο ΜΕΝ2 διακρίνεται σε δύο επί μέρους κατηγορίες:
ΜΕΝ2Α – χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς, φαιοχρωμοκυτώματος και υπερπλασίας παραθυρεοειδών.
ΜΕΝ2Β – χαρακτηρίζεται από μία πιο επιθετική μορφή μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς, μαρφανοειδή σωματική διάπλαση (μεγάλο ύψος με μακρά άκρα) και βλεννογόνια νευρώματα.
H μετάλλαξη του ογκογονιδίου REΤ συνδυάζεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς.
Το πότε θα γίνει η προφυλακτική θυρεοειδεκτομή επιλέγεται με βάση την συγκεκριμένη γονιδιακή μετάλλαξη, καθώς ο κίνδυνος ανάπτυξης μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς ποικίλει ακριβώς ανάλογα με το είδος της μετάλλαξης.
- Μεταλλάξεις υψηλού κινδύνου (π.χ. κωδικόνιο 883 ή 918)- η προφυλακτική θυρεοειδεκτομή συνιστάται να γίνεται στο πρώτο έτος της ζωής.
- Μεταλλάξεις ενδιάμεσου βαθμού κινδύνου (π.χ. κωδικόνιο 609, 611, 618, 620, 630, 634)– η προφυλακτική θυρεοειδεκτομή συνιστάται να γίνεται σε ηλικία μεταξύ πρώτου και πέμπτου έτους.
- Μεταλλάξεις χαμηλού κινδύνου (π.χ. στα κωδικόνια 768, 790, 791, 804, 891)– η προφυλακτική θυρεοειδεκτομή συνιστάται να γίνεται μετά την ηλικία των 5 ετών και μέχρι την εφηβεία (μέχρι τότε υπό παρακολούθηση με υπερηχογραφικό έλεγχο και μέτρηση καλσιτονίνης).
Οικογενής μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς (FMTC, Familial Medullary Thyroid Cancer)
Ο οικογενής μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς θεωρείται μία υποομάδα του ΜΕΝ2Α συνδρόμου, όπου εμφανίζεται μόνο ο κληρονομικός μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς χωρίς τις άλλες συνοδές παθήσεις που χαρακτηρίζουν το σύνδρομο (βλ. παραπάνω). Όπως καις το ΜΕΝ2Α σύνδρομο, ο χρόνος της επέμβασης καθορίζεται ανάλογα με το είδος των γενετικών μεταβολών.
‘Άλλα γενετικά σύνδρομα που συνδυάζονται με καρκίνο θυρεοειδούς
Η προφυλακτική θυρεοειδεκτομή θα πρέπει να εξετάζεται σαν ένα πιθανό ενδεχόμενο σε επιλεγμένους ασθενείς αυξημένου κινδύνου με τα παραπάνω σύνδρομα (π.χ. σε ασθενείς με το σύνδρομο της οικογενούς πολυποδίασης του εντέρου ή με το σύνδρομο Cowden [PTEN hamartoma tumor syndrome]).
Άτομα με άλλους παράγοντες υψηλόύ κινδύνου
Ασθενείς με όζους θυρεοειδούς και με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς
Σε ασθενείς με όζους θυρεοειδούς και πολύ ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς η προφυλακτική θυρεοειδεκτομή είναι μία θεραπευτική επιλογή (σχετικά επιθετική). Η εναλλακτική επιλογή είναι η προσεκτική, συχνή και στενή παρακολούθηση των ασθενών αυτών, κυρίως με τη βοήθεια του υπερηχογραφήματος και της παρακέντησης με λεπτή βελόνη. Η επιλογή του τρόπου αντιμετώπισης βασίζεται σε μεγάλο μέρος και στις προτιμήσεις του κάθε συγκεκριμένου ασθενούς. Κάποιοι επιλέγουν μπορεί να επιλέξουν την προφυλακτική θυρεοειδεκτομή, με στόχο να αποφύγουν το άγχος μιας παρατεινόμενης αβεβαιότητας και τις επαναλαμβανόμενες εξετάσεις.
Ακτινοβολία κεφαλής – τραχήλου στην παιδική ηλικία
Η έκθεση του θυρεοειδούς στην ακτινοβολία αποτελεί τον πιο γνωστό αιτιολογικό παράγοντα για την ανάπτυξη καρκίνου θυρεοειδούς. Η καρκινογόνος δράση της ακτινοβολίας στον θυρεοειδή είναι σημαντικά μεγαλύτερη όταν η έκθεση στην ακτινοβολία γίνεται στην παιδική ηλικία. Φυσικά δεν χρειάζεται να γίνεται αφαίρεση θυρεοειδούς σε όλους τους ασθενείς που έχουν εκτεθεί σε ακτινοβολία κεφαλής – τραχήλου στην παιδική τους ηλικία. Εντούτοις, η θυρεοειδεκτομή μπορεί να χρειαστεί να τεθεί σαν μία πιθανή επιλογή στους ασθενείς αυτούς όταν παρουσιάζουν βλάβες (π.χ. όζους) θυρεοειδούς στους οποίους τα αποτελέσματα στον συνήθη έλεγχο (υπερηχογράφημα και παρακέντηση με λεπτή βελόνη) είναι αμφίβολα. Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε η θυρεοειδεκτομή να χαρακτηριστεί σαν προφυλακτική.
Σχόλιο
Αυτονόητη είναι στις περιπτώσεις αυτές η στενή εμπλοκή στην διαχείριση του ασθενούς εξειδευμένου στη γενετική συμβουλευτική βιολόγου.
ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας (https://www.gsakorafas.gr)
Διαβάστε τα άρθρα μας στο blog μας (https://gsakorafas.gr/blog/)
Ενημερωθείτε πρακτικά και υπεύθυνα στην ιστοσελίδα μας:
Για τις παθήσεις θυρεοειδούς
Για τις παθήσεις παραθυρεοειδών
Τι είναι ο χειρουργός θυρεοειδούς – παραθυρεοειδών?
Τι σημασία έχει η εμπειρία του χειρουργού στην αντιμετώπιση των παθήσεων θυρεοειδούς και παραθυρεοειδών?
ΘΑ ΜΑΣ ΒΡΕΙΤΕ
ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ-Παπαδιαμαντοπούλου 20 (Ιλίσια)
ΙΑΤΡΙΚΟ ΨΥΧΙΚΟΥ – Άντερσεν 5 (Νέο Ψυχικό)
ΜΗΤΕΡΑ- Ερυθρού Σταυρού 5 (Μαρούσι)
ΤΗΛ. 2107487318 & 6977068223
email: georgesakorafas@yahoo.com
