Υπερπαραθυρεοειδισμός – 10 βασικές ερωτήσεις και απαντήσεις

ΕΡΩΤΗΣΗ 1

Απάντηση

Ο υπερπαραθυρεοειδισμός είναι μία πάθηση των παραθυρεοειδών αδένων. Χαρακτηρίζεται από υπερλειτουργία ενός ή περισσοτέρων από τους (συνήθως 4) παραθυρεοειδείς αδένες. Η υπερλειτουργία αυτή έχει σαν αποτέλεσμα την αυξημένη παραγωγή παραθορμόνης. Η παραθορμόνη είναι μία ορμόνη με κεντρικό ρόλο στο μεταβολισμό του ασβεστίου.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2

Που οφείλεται ο υπερπαραθυρεοειδισμός?

Απάντηση

Στη συντριπτική πλειονότητα των ασθενών οφείλεται σε πάθηση των παραθυρεοειδών αδένων αυτών καθ’ αυτών. Ο υπερπαραθυρεοειδισμός στην περίπτωση αυτή χαρακτηρίζεται σαν πρωτοπαθής.

Σε κάποιες περιπτώσεις η αυξημένη λειτουργική δραστηριότητα των παραθυρεοειδών οφείλεται σε άλλα αίτια και αποτελεί αντιδραστική απάντηση του οργανισμού σε κάποια άλλη πάθηση (συνηθέστατα νεφροπάθεια). Στην περίπτωση αυτή ο υπερπαραθυρεοειδισμός χαρακτηρίζεται σαν δευτεροπαθής ή τριτοπαθής.

Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός συνηθέστατα οφείλεται σε αδένωμα παραθυρεοειδούς, έναν καλοήθη όγκο (σχεδόν πάντα μονήρες, πολύ πιο σπάνια διπλό αδένωμα). Σπανιότερα μπορεί να πάσχουν περισσότεροι του ενός παραθυρεοειδείς (υπερπλασία παραθυρεοειδών, που είναι επίσης καλοήθης πάθηση). Εξαιρετικά σπάνια μπορεί να οφείλεται σε καρκίνο παραθυρεοειδών.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3

Πως διαγιγνώσκεται ο υπερπαραθυρεοειδισμός?

Απάντηση

Η διάγνωση τίθεται με βάση το συνδυασμό αυξημένων επιπέδων ασβεστίου στο αίμα (υπερασβεστιαιμία) και παραθορμόνης (υπερπαραθορμοναιμία). Χρήσιμη είναι και η μέτρηση ασβεστίου στα ούρα 24ωρου όπου παρατηρείται σαν τυπικό εύρημα υπερασβεστιουρία (δηλαδή αυξημένη αποβολή ασβεστίου στα ούρα).

ΕΡΩΤΗΣΗ 4

Τι προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει ο υπερπαραθυρεοειδισμός?

Απάντηση

Τα δύο βασικά όργανα που προσβάλλονται στους ασθενείς με υπερπαραθυρεοειδισμό είναι τα οστά και οι νεφροί.

Από τα οστά παρατηρείται μείωση της οστικής πυκνότητας λόγω της απώλειας ασβεστίου (οστεοπενία / οστεοπόρωση). Σε παλιότερες εποχές, σε παραμελημένα περιστατικά, ήταν χαρακτηριστικό εύρημα από τα οστά η ινώδης κυστική οστεΐτιδα (εξαιρετικά σπάνια σήμερα). Σπάνια μπορεί να παρατηρηθούν παθολογικά κατάγματα.

Από τους νεφρούς παρατηρείται νεφρολιθίαση (που συχνά υποτροπιάζει) ή / και νεφρασβέστωση (δηλαδή εναπόθεση ασβεστίου στο νεφρικό παρέγχυμα [ιστό]).

Ο υπερπαραθυρεοειδισμός εντούτοις μπορεί να προσβάλλει πρακτικά όλα τα όργανα του ανθρωπίνου σώματος (π.χ. και το καρδιαγγειακό). Μπορεί επίσης να υπάρχουν διάφορα γενικά συμπτώματα, όπως από το νευρικό σύστημα (αδυναμία συγκέντρωσης, κατάθλιψη, διαταραχές μνήμης), αϋπνία, κόπωση, μυαλγίες, αρθραλγίες κλπ.

ΕΡΩΤΗΣΗ 5

Πως αντιμετωπίζεται ο υπερπαραθυρεοειδισμός?

Απάντηση

Ο υπερπαραθυρεοειδισμός (πρωτοπαθής) αντιμετωπίζεται χειρουργικά. Στόχος της επέμβασης είναι η πλήρης αφαίρεση του παθολογικού παραθυρεοειδικού ιστού που υπερλειτουργεί (παραθυρεοειδεκτομή).

Στο μονήρες αδένωμα παραθυρεοειδούς (η συνηθέστερη αιτιολογία) γίνεται εκτομή του πάσχοντος παραθυρεοειδούς επί του οποίου έχει αναπτυχθεί το αδένωμα.

Στη διάχυτη υπερπλασία παραθυρεοειδών γίνεται υφολική παραθυρεοειδεκτομή (με ή χωρίς αυτομεταμόσχευση).

Ο σπανιότατος καρκίνος παραθυρεοειδών αντιμετωπίζεται με ριζική εκτομή συχνά σε συνδυασμό με συναφαίρεση παρακειμένων ανατομικών στοιχείων (όπως για παράδειγμα του σύστοιχου λοβού του θυρεοειδούς).

Τα φάρμακα που ρυθμίζουν τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα (σινακαλσέτη) είναι χρήσιμα για την μείωση της υπερασβεστιαιμίας, δεν λύνουν όμως το πρόβλημα που είναι η παρουσία του υπερλειτουργικού παραθυρεοειδικού ιστού. Συχνά χορηγούνται σε ασθενείς με βαριά υπερασβεστιαιμία, με στόχο την προσωρινή μείωση των επιπέδων του ασβεστίου στο αίμα, ώστε η επέμβαση και η γενική αναισθησία να εξελιχθούν με ασφάλεια.

ΕΡΩΤΗΣΗ 6

Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω πριν το χειρουργείο?

Απάντηση

Καταρχάς για την τεκμηρίωση της διάγνωσης γίνεται μέτρηση ασβεστίου και παραθορμόνης στο αίμα και ασβεστίου στα ούρα 24ωρου.Χρήσιμη είναι και η μέτρηση των επιπέδων βιταμίνης D στο αίμα.

Αφού τεκμηριωθεί – με τις παραπάνω εξετάσεις – η διάγνωση του υπερπαραθυρεοειδισμού, ακολουθεί ο λεγόμενος προεγχειρητικός εντοπιστικός έλεγχος, που γίνεται με την βοήθεια των συγχρόνων μεθόδων απεικόνισης και έχει σαν στόχο τον εντοπισμό της θέσης του υπερλειτουργούντος παραθυρεοειδικού ιστού. Οι δύο βασικές απεικονιστικές εξετάσεις είναι το υπερηχογράφημα και το σπινθηρογράφημα παραθυρεοειδών. Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις (π.χ. αξονική ή μαγνητική τομογραφία, SPECT-CT κλπ.).

ΕΡΩΤΗΣΗ 7

Αποκαθίστανται οι βλάβες που έχει προκαλέσει ο υπερπαραθυρεοειδισμός μετά την επέμβαση?

Απάντηση

Κάποιες από τις βλάβες που προκαλεί ο υπερπαραθυρεοειδισμός, όπως για παράδειγμα η οστεοπενία / οστεοπόρωση είναι αναστρέψιμες και αποκαθίστανται σταδιακά μέχρι πλήρους αποκατάστασης. Κάποιες άλλες όμως βλάβες είναι μόνιμες και μη αναστρέψιμες. Ενδεικτικά αναφέρεται η νεφρασβέστωση και η βλάβη των στεφανιαίων αγγείων.

Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί οι ασθενείς με υπερπαραθυρεοειδισμό θα πρέπει να υποβάλλονται έγκαιρα σε επέμβαση, πριν εμφανιστούν μη αναστρέψιμες βλάβες.

ΕΡΩΤΗΣΗ 8

Πάσχω από υπερπαραθυρεοειδισμό. Ποιος γιατρός πρέπει να με αναλάβει?

Απάντηση

Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι μία χειρουργική πάθηση. Για το λόγο αυτό η αντιμετώπισή του θα πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο χειρουργό παραθυρεοειδών. Η εξειδίκευση του χειρουργού στις παθήσεις των παραθυρεοειδών (χειρουργός παραθυρεοειδών) είναι απαραίτητη προκειμένου ο ασθενής να υποβληθεί στο σωστό διαγνωστικό έλεγχο και να επιλεγεί η σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση. Ο εξειδικευμένος χειρουργός παραθυρεοειδών θα πρέπει επίσης – πέραν της εξειδίκευσης – να διαθέτει και επαρκή κλινική εμπειρία, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις η χειρουργική αντιμετώπιση του υπερπαραθυρεοειδισμού μπορεί να είναι τεχνικά δύσκολη, ακόμη και άν είναι εντοπισμένος ο υπερλειτουργικός παραθυρεοειδικός ιστός στον προεγχειρητικό εντοπισμό.

ΕΡΩΤΗΣΗ 9

Πώς αξιολογείται η επιτυχία της επέμβασης στον υπερπαραθυρεοειδισμό?

Απάντηση

Η αξιολόγηση της επιτυχίας της επέμβασης (παραθυρεοειδεκτομής) για την αντιμετώπιση του υπερπαραθυρεοειδισμού γίνεται με βάση:

Τα ευρήματα στη διάρκεια της επέμβασης
Την ταχεία βιοψία
Την διεγχειρητική μέτρηση παραθορμόνης (μέτρηση επιπέδων παραθορμόνης πριν και μετά την παραθυρεοειδεκτομή).

ΕΡΩΤΗΣΗ 10

Υπερπαραθυρεοειδισμός – Υπάρχει κληρονομικότητα? Θα εμφανίσουν την νόσο και τα παιδιά μου?

Απάντηση

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο υπερπαραθυρεοειδισμός είναι σποραδικός, παρατηρείται δηλαδή σε μεμονωμένα άτομα μιας οικογένειας. Σε αυτή την περίπτωση η πιθανότητα να εμφανίσουν τα παιδιά του ασθενούς το ίδιο πρόβλημα είναι ίδια με αυτή που υπάρχει στο γενικό πληθυσμό.

Το ενδεχόμενο εντούτοις κληρονομικού υπερπαραθυρεοειδισμού θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα όταν υπάρχουν 2 ή περισσότερες περιπτώσεις υπερπαραθυρεοειδισμού σε συγγενείς πρώτου βαθμού στην ίδια οικογένεια, ιδιαίτερα όταν η νόσος έχει διαγνωστεί σε μικρή ηλικία, ή σε κάποια γενετικά κληρονομικά σύνδρομα στα οποία ο υπερπαραθυρεοειδισμός αποτελεί επιμέρους κλινική εκδήλωση.