Καρκίνος θυρεοειδούς και πρόληψη
Εισαγωγή
Καρκίνος θυρεοειδούς και πρόληψη.- Η πρόληψη ενός καρκίνου είναι εφικτή όταν είναι γνωστοί οι ακριβείς αιτιοπαθογενετικοί μηχανισμοί. Η πρόληψη στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να γίνει είτε εξουδετερώνοντας κάποιον παράγοντα που έχει σαφή αιτιολογική σχέση με τον καρκίνο είτε με την έγκαιρη διάγνωση. Στην ιδανικη περίπτωση, η έγκαιρη διάγνωση θα πρέπει να αφορά όχι τον καρκίνο αυτόν καθ΄αυτόν (καθώς σε αυτή την περίπτωση δεν πρόκειται για ‘πρόληψη’) αλλά μιας προκαρκινωματώδους κατάστασης. Η έγκαιρη αντιμετώπιση της προκαρκινωματώδους αυτής κατάστασης θα μπορούσε να ανακόψει την εξέλιξή της σε καρκίνο θυρεοειδούς.
Καρκίνος θυρεοειδούς και πρόληψη. ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΣΗΜΕΡΑ;
Στους περισσότερους ασθενείς με καρκίνο θυρεοειδούς δεν υπάρχουν γνωστοί παράγοντες κινδύνου. Έτσι, ουσιαστικά, στις περιπτώσεις αυτές δεν είναι δυνατή η πρόληψη της νόσου.
Υπάρχουν εντούτοις κάποιοι γνωστοί παράγοντες κινδύνου, που αναλύονται στη συνέχεια. Η αποφυγή της έκθεσης στους παράγοντες αυτούς κινδύνου θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν ένα μέτρο πρόληψης του καρκίνου θυρεοειδούς.
Καρκίνος θυρεοειδούς και πρόληψη- ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η έκθεση στην ακτινοβολία είναι ένας από τους πιο γνωστούς παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου θυρεοειδούς. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν η έκθεση στην ακτινοβολία έγινε σε μικρή (παιδική) ηλικία
Η χρήση ακτινοβολίας για την αντιμετώπιση ακόμη και καλοήθων παθήσεων στα παιδιά συνηθίζονταν πριν από λίγες δεκαετίες. Η πρακτική αυτή έχει πλέον εγκαταλειφθεί και οι παθήσεις αυτές πλέον αντιμετωπίζονται με άλλες μεθόδους.
Για τον ίδιο λόγο θα πρέπει να αποφεύγεται η άσκοπη έκθεση στην ακτινοβολία. Αυτό ισχύει ακόμη και σε μικρότερες δόσεις (όταν δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος). Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στα στα παιδιά (π.χ. ακτινοβολία λόγω διαγνωστικών ακτινολογικών εξετάσεων και ιδιαίτερα αξονική τομογραφία).
Το ιστορικό έκθεσης στην ακτινοβολία θα πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη όταν εξετάζεται ασθενής με όζο θυρεοειδούς. Σε αυτή την περίπτωση η πιθανότητα να υποκρύπτεται κακοήθεια ή προκαρκινωματώδης βλάβη (π.χ. ατυπία) είναι μεγαλύτερη σε σύγκριση με τους ασθενείς χωρίς έκθεση στην ακτινοβολία.
Καρκίνος θυρεοειδούς και πρόληψη – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Έχουν επίσης περιγραφεί και κάποιοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, η έκθεση στους οποίους έχει ενοχοποιηθεί για την ανάπτυξη καρκίνου θυρεοειδούς. Σε αυτούς περιλαμβάνονται και κάποιες βιομηχανικές ουσίες. Εντούτοις, η ποικιλομορφία αυτών είναι πολύ μεγάλη και η αιτιολογική τους συσχέτιση με τον καρκίνο του θυρεοειδούς σχετικά μικρή. Για το λόγο αυτό δεν μπορούν να διατυπωθούν εν προκειμένω συγκεκριμένες προτάσεις.
Η ιωδοπενία είναι ένας παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη κυρίως θυλακιώδους καρκίνου θυρεοειδούς. Η ιωδοπενία μπορεί να παρατηρηθεί σε κάποιες γεωγραφικές περιοχές και είναι εύκολα ελέγξιμη με διαιτητικούς χειρισμούς.
Καρκίνος θυρεοειδούς και πρόληψη – Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ SCREENING
Το screening για την διάγνωση καρκίνου θυρεοειδούς δεν συνιστάται.
Υπάρχουν εντούτοις κάποιες υποομάδες ασθενών όπου όταν διαγνωστεί καρκίνος θυρεοειδούς θα πρέπει να γίνει έλεγχος και των υπολοίπων μελών της οικογένειας . Προφανώς στην περίπτωση αυτή δεν μιλάμε για πραγματική πρόληψη αλλά για έγκαιρη διάγνωση σε όσο το δυνατό πιο πρώιμο στάδιο της νόσου. Στις ομάδες αυτές είναι εντούτοις δυνατόν να διαγνωστεί μία προκαρκινωματώδης βλάβη (π.χ. υπερπλασία C-κυττάρων σε μέλη οικογένειας με ιστορικό ΜΕΝ2, βλ. παρακάτω). Η βλάβη αυτή -χωρίς την κατάλληλη αντιμετώπιση – εξελίσσεται σταδιακά σε καρκίνο θυρεοειδούς.Σε αυτή την περίπτωση πρόκειται πραγματικά για πρόληψη του καρκίνου θυρεοειδούς.
Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής περιπτώσεις όπου χρειάζεται το screening για καρκίνο θυρεοειδούς:
- Διάγνωση διαφοροποιημένου καρκίνου θυρεοειδούς (θηλώδους / θυλακιώδους) σε δύο ή περισσότερα μέλη της ίδιας οικογένειας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν η διάγνωση τίθεται σε μικρή ηλικία (< 40 ετών).
- Ιστορικό οικογενούς μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς (όπως στο σύνδρομο ΜΕΝ2). Σε αυτή την περίπτωση ενδείκνυται ο έλεγχος των μελών της οικογένειας για την ανακάλυψη συγκεκριμένων γονιδιακών μεταλλάξεων. Σε περίπτωση ανίχνευσης των συγκεκριμένων αυτών μεταλλάξεων έχει θέση η εκτέλεση προφυλακτικής θυρεοειδεκτομής, σε πολύ μικρή ηλικία (ποικίλλει ανάλογα με το είδος της μετάλλαξης). Με τον τρόπο αυτό προλαμβάνεται η ανάπτυξη μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς.
- Έλεγχος μελών οικογένειας στα πλαίσια κάποιων σπανιότερων συνδρόμων που συνδυάζονται με καρκίνο θυρεοειδούς. Ενδεικτικά αναφέρονται: σύνδρομο Cowden, σύνδρομο ΡΤΕΝ-αμαρτώματος, σύνδρομο Peutz-Jeghers κλπ
