Θυρεοειδίτιδα Hashimoto και διάγνωση

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι η πιο συνηθισμένη πάθηση του θυρεοειδούς. Η Θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι 10-15 φορές συχνότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, με μέση ηλικία εμφάνισης τα 30-50 έτη. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία άφθονων λεμφοκυττάρων που βρίσκονται μέσα στον θυρεοειδή αδένα (τον διηθούν).

Για το λόγο αυτό η Θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι γνωστή και σαν χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα. H διήθηση του θυρεοειδούς από τα λεμφοκύτταρα έχει σαν αποτέλεσμα την προοδευτική καταστροφή του θυρεοειδικού ιστού και την σταδιακή μείωση της λειτουργικότητάς του.

Έτσι εξηγείται η εμφάνιση του υποθυρεοειδισμού που χαρακτηρίζει συχνά την θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto διαγιγνώσκεται με την ακόλουθη διαγνωστική μεθοδολογία:

Κλινική Εξέταση Θυρεοειδίτιδας Hashimoto

Περιλαμβάνει τη λήψη ιστορικού και την φυσική εξέταση του ασθενούς. Κατά την ψηλάφηση μπορεί να παρατηρηθεί αύξηση των διαστάσεων του θυρεοειδούς με ή χωρίς την παρουσία όζων. Η υφή του θυρεοειδούς κατά την ψηλάφηση είναι τυπικά σκληρή. Συνηθέστατα δεν παρατηρείται ευαισθησία κατά την ψηλάφηση .Η κλινική εξέταση μπορεί να είναι χωρίς παθολογικά ευρήματα.

Εργαστηριακές Εξετάσεις Θυρεοειδίτιδας Hashimoto

Μέτρηση της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH, thyroid-stimulating hormone). Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι η συνηθέστερη αιτία υποθυρεοειδισμού. Ο υποθυρεοειδισμός χαρακτηρίζεται από μειωμένη λειτουργικότητα του θυρεοειδούς αδένα.

Η μειωμένη αυτή λειτουργικότητα μεταφράζεται σε μειωμένη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών από τον θυρεοειδή. Η υπόφυση (ένας μικρός αδένας που βρίσκεται στην βάση του εγκεφάλου) ανιχνεύει την μείωση αυτή των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα και σαν απάντηση – για τη διόρθωση της διαταραχής αυτής – εκκρίνει αυξημένη ποσότητα TSH προκειμένου να διεγείρει την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών από τον θυρεοειδή.

Επομένως, η μέτρηση της TSH είναι το πρώτο βήμα για την ανίχνευση τυχόν υποθυρεοειδισμού. Ο υποθυρεοειδισμός – που συχνά συνοδεύει την θυρεοειδίτιδα Hashimoto – χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα TSH. Μερικές φορές τα επίπεδα TSH μπορεί να κυμαίνονται στα ανώτερα φυσιολογικά όρια.

Ελεύθερη Θυροξίνη (Free T4)

Η ελεύθερη θυροξίνη (Free T4, F-T4)) είναι το κλάσμα της συνολικής θυροξίνης (Τ4) που είναι διαθέσιμη στο επίπεδο των ιστών και των οργάνων του οργανισμού. Η F-T4 αποτελεί την ενεργό μορφή θυροξίνης στο αίμα. Καθώς η θυρεοειδίτιδα Hashimoto συνοδεύεται συνηθέστατα από υποθυρεοειδισμό, τα επίπεδα της F-T4 στο αίμα βρίσκονται είτε κάτω από φυσιολογικά επίπεδα είτε στα κατώτερα φυσιολογικά όρια.

Η μέτρηση της F-T4 γίνεται σε συνδυασμό με την μέτρηση της TSH στο αίμα. Υπάρχει πιθανότητα τα επίπεδα της TSH στο αίμα να είναι φυσιολογικά και παρά ταύτα να υπάρχουν συμπτώματα που υποδηλώνουν υποθυρεοειδισμό.

Σε αυτές τις περιπτώσεις η διάγνωση του υποθυρεοειδισμού επιβεβαιώνεται με μέτρηση της F-T4. Με βάση τα μειωμένα επίπεδα της F-T4 μπορεί να διαγνωστεί ο υποθυρεοειδισμός, έστω και αν τα επίπεδα της TSH είναι φυσιολογικά (συνήθως στα ανώτερα φυσιολογικά όρια ή ελαφρά πάνω από αυτά).

Αντιθυρεοειδικά Αντισώματα

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι αυτοάνοση νόσος, οφείλεται δηλαδή σε διαταραχή της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό σύστημα – αντί να προστατεύει τον οργανισμό από τη δράση βλαπτικών παραγόντων – «επιτίθεται» σε αυτόν, προκαλώντας βλάβες σε διάφορα όργανα-στόχους (όπως εν προκειμένω στο θυρεοειδή).

Όταν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού (λεμφοκύτταρα) προσβάλλουν τον θυρεοειδή (όπως στη θυρεοειδίτιδα Hashimoto) παράγονται αντισώματα. Με την μέτρηση των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων ανιχνεύεται η παρουσία αυτών στο αίμα του ασθενούς και μετρούνται τα επίπεδά τους.

Έτσι – πέραν του ελέγχου για τυχόν υποθυρεοειδισμό με μέτρηση της TSH και της F-T4 (βλ. παραπάνω) – γίνεται μέτρηση των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων κατά της υπεροξειδάσης (αντί-ΤΡΟ) και κατά της θυρεοσφαιρίνης (αντί-TG).

Υπερηχογράφημα Θυρεοειδίτιδας Hashimoto

• Παρουσία ινωδών ταινιών με μικροοζώδη απεικόνιση του θυρεοειδούς-είναι η τυπική υπερηχογραφική εικόνα της θυρεοειδίτιδας Hashimoto
• Οι διαστάσεις του αδένα, αν δηλαδή συνυπάρχει αύξηση του μεγέθους αυτού (βρογχοκήλη)
• Η τυχόν παρουσία όζων. Θα πρέπει να γίνεται λεπτομερής έλεγχος των όζων και προσδιορισμός των ειδικών υπερηχογραφικών τους χαρακτήρων βάσει των οποίων καθορίζεται η πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς.
• Η παρουσία καρκίνου θυρεοειδούς. Υπόνοια για την ύπαρξη καρκίνου θυρεοειδούς δημιουργείται βάσει των υπερηχογραφικών χαρακτήρων των όζων ή όταν υπάρχουν παθολογικοί λεμφαδένες στον τράχηλο. Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο θηλώδης καρκίνος θυρεοειδούς παρατηρείται συχνότερα σε θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Συχνά είναι μικρού μεγέθους (μικροσκοπικός) και πολυεστιακός.

Παρακέντηση με Λεπτή Βελόνη (FNA, Fine_Needle Aspiration)

Ενδείκνυται όταν – βάσει των ευρημάτων στο υπερηχογράφημα – εγείρεται υπόνοια για παρουσία καρκίνου θυρεοειδούς (συνηθέστατα σε έναν όζο που συνυπάρχει στον θυρεοειδή του ασθενούς με θυρεοειδίτιδα Hashimoto)

Επιδημιολογία Θυρεοειδίτιδας Hashimoto

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι η συνηθέστερη αιτία υποθυρεοειδισμού στις περισσότερες δυτικές χώρες. Διαγιγνώσκεται σε 30 – 60 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού ανά έτος (επίπτωση ~ 4 %). Παρατηρείται 10 – 20 φορές συχνότερα στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Διαγιγνώσκεται συχνότερα σε άτομα της λευκής φυλής. Εκτιμάται ότι ένα ποσοστό 5 % των λευκών γυναικών θα εμφανίσουν θυρεοειδίτιδα Hashimoto κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής τους.

Αιτιολογία Θυρεοειδίτιδας Hashimoto

Πιστεύεται ότι στην εμφάνιση της θυρεοειδίτιδας Hashimoto παίζουν ρόλο τόσο περιβαλλοντικοί όσο και γενετικοί παράγοντες. Τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα που ανιχνεύονται στον ορό των ασθενών (anti-TPO, anti-Tg και TSBAb) ευθύνονται για την εμφάνιση της φλεγμονώδους απάντησης που χαρακτηρίζει τη θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Η αρχική αλλοίωση είναι η σταδιακή ατροφία του θυλακιώδους συστατικού του θυρεοειδικού παρεγχύματος. Η ατροφία αυτή εμφανίζεται σαν αποτέλεσμα της χαρακτηριστικής διήθησης του θυρεοειδικού ιστού από λεμφοκύτταρα.

Συμπτώματα & Κλινικές Εκδηλώσεις Θυρεοειδίτιδας Hashimoto

• Υποθυρεοειδισμός-περίπου το 20 % των ασθενών παρουσιάζονται με κλινικό υποθυρεοειδισμό
• Υπερθυρεοειδισμός – πρόκειται για σπάνια σχετικά εκδήλωση στα αρχικά στάδια της νόσου. Παρατηρείται στο 5 % των ασθενών. Οφείλεται στην αποδέσμευση θυρεοειδικών ορμονών από το θυρεοειδικό παρέγχυμα που καταστρέφεται λόγω της φλεγμονώδους απάντησης. Έχει περιγραφεί και με τον όρο “Hashitoxicosis”.
• Κυκλικός υπερθυρεοειδισμός – οφείλεται στις εναλλαγές της δράσης αυτοαντισωμάτων που έχουν διεγερτική ή ανασταλτική δράση στη θυρεοειδική λειτουργία
• Σκληρής υφής, διάχυτη, ανώδυνη διόγκωση του θυρεοειδούς
• Μικρός, ατροφικός θυρεοειδής (σπανιότερα)
• Πιεστικά φαινόμενα (π.χ. δυσφαγία, δύσπνοια)
• Αλλοίωση της χροιάς της φωνής (δυσφωνία)
• Πόνος (σπάνια)