Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff (Σύνδρομο αντίστασης στις θυρεοειδικές ορμόνες )
Εισαγωγή
Το σύνδρομο αντίστασης στις θυρεοειδικές ορμόνες (σύνδρομο Refetoff) είναι μία σπάνια γενετική διαταραχή, που οφείλεται σε μειωμένη απάντηση των ιστών του οργανισμού στις θυρεοειδικές ορμόνες. Όπως είναι γνωστό, οι θυρεοειδικές ορμόνες έχουν βασικό ρόλο σε ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού, όπως ο μεταβολισμός και η ανάπτυξη.
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff – Αιτιολογία
Το σύνδρομο Refetoff είναι οικογενές στο 75 % των περιπτώσεων, ενώ στο 25 % είναι σποραδικό από de novo μετάλλαξη. Κληρονομείται κατά τον αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα. Έχουν περιγραφεί αρκετές (~ 122) διαφορετικές μεταλλάξεις σε ένα αλλήλιο του γονιδίου του β-υποδοχέα των θυρεοειδικών ορμονών (TRβ) στο χρωμόσωμα 3 (ο υποδοχέας των θυρεοειδικών ορμονών [TR] είναι μία πρωτεΐνη που συνδέεται με τις θυρεοειδικές ορμόνες και ρυθμίζει την έκφραση των γονιδίων). Η αντίσταση των ιστών στις θυρεοειδικές ορμόνες είναι πάντα μερική. Για το λόγο αυτό η βαρύτητα του συνδρόμου ποικίλλει, ανάλογα με την γενετική βλάβη.
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff – Βασικά στοιχεία του συνδρόμου:
- Αύξηση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα. Αυτό οφείλεται στο ότι ο θυρεοειδής αδένας παράγει περισσότερες θυρεοειδικές ορμόνες σε μία προσπάθεια αντιρρόπησης της μειωμένης απάντησης των ιστών στη δράση τους.
- Φυσιολογικά ή ελαφρά αυξημένα επίπεδα TSH. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, τα αυξημένα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών καταστέλλουν την έκκριση TSH (με τον μηχανισμό της αρνητικής παλίνδρομης αλληλορύθμισης, negative-feedback loop), εντούτοις στο σύνδρομο Refetoff ο μηχανισμός αυτός δεν λειτουργεί πάντα σωστά.
- Κλινικά συμπτώματα. Παρά τα αυξημένα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα, οι ασθενείς με σύνδρομο Refetoff παρουσιάζουν συχνά συμπτώματα υποθυρεοειδισμού, όπως κόπωση, αύξηση σωματικού βάρους, δυσανεξία στο κρύο, δυσκοιλιότητα κλπ., που ποικίλουν σε βαρύτητα από ασθενή σε ασθενή.
- Βρογχοκήλη (διόγκωση θυρεοειδούς). Εμφανίζεται σε κάποιους ασθενείς.
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff – Διάγνωση & διαφορική διάγνωση
Κλινική εικόνα
Η κλινική εικόνα είναι γενικά πτωχή σε κλινικές εκδηλώσεις και διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Συχνά ο έλεγχος του ασθενούς αρχίζει λόγω της παρουσίας βρογχοκήλης, μαθησιακών δυσκολιών ή / και καθυστέρησης της ανάπτυξης (στα παιδιά), ταχυαρρυθμιών, υπερκινητικότητας κλπ. Πολλοί ασθενείς παραμένουν κλινικά ευθυρεοειδικοί (απουσία κλινικού υπερθυρεοειδισμού), παρά τα αυξημένα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα. Και αυτό γιατί ο οργανισμός προσπαθεί να υπερπηδήσει το πρόβλημα της αντίστασης των περιφερικών ιστών στις θυρεοειδικές ορμόνες αυξάνοντας την παραγωγή τους, χωρίς όμως οι περιφερικοί ιστοί να ανταποκρίνονται φυσιολογικά, με αποτέλεσμα να μην παρατηρούνται οι κλινικές εκδηλώσεις του υπερθυρεοειδισμού. Συχνά μπορεί να παρατηρηθεί στον ίδιο ασθενή το παράδοξο φαινόμενο της συνύπαρξης κλινικών και εργαστηριακών ευρημάτων ανεπάρκειας αλλά και περίσσειας θυρεοειδικών ορμονών (υποθυρεοειδισμός και υπερθυρεοειδισμός), λόγω της ποικίλης ευαισθησίας των διαφόρων ιστών του οργανισμού σε αυτές. Συχνά παρατηρείται επίσης και διόγκωση του θυρεοειδούς (βρογχοκήλη).
Εργαστηριακά ευρήματα
- Αυξημένα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα (ολική συγκέντρωση και ελεύθερα κλάσματα FT4, FT3, χωρίς μεταβολές των δεσμευτικών τους πρωτεϊνών (TBG, προαλβουμίνη)
- Απουσία καταστολής της TSH (φυσιολογικά ή ελαφρά αυξημένα επίπεδα TSH, λόγω αντίστασης της υπόφυσης στη δράση των θυρεοειδικών ορμονών)
- Διατήρηση της ημερήσιας διακύμανσης της έκκρισης TSH
- Διατήρηση της απάντησης της TSH στην δοκιμασία διέγερσης με TRH (φυσιολογική ή και αυξημένη)- ιδιαίτερα χρήσιμη εξέταση για τη διάγνωση
- Φυσιολογική αναλογία Τ3:Τ4 (στη νόσο Graves παρατηρείται αύξηση της αναλογίας T3:T4)
- Αύξηση των προϊόντων του μεταβολισμού των θυρεοειδικών ορμονών rT3 και 3,3’-T2
- Απουσία αντιθυρεοειδικών αυτοαντισωμάτων (AntiTg, AntiTPO) (εκτός και αν συνυπάρχει θυρεοειδίτιδα)
- Απουσία διεγερτικών ανοσοσφαιρινών του θυρεοειδούς (TSI, thyroid-stimulating immunoglobulins)
- Αύξηση πρόσληψης ραδιενεργού ιωδίου από τον θυρεοειδή
- Αυξημένα επίπεδα θυρεοσφαιρίνης στην κυκλοφορία
- Η μειωμένη δραστικότητα των θυρεοειδικών ορμονών στην περιφέρεια επιβεβαιώνεται από τα ευρήματα σε μετρήσεις όπως του βασικού μεταβολικού ρυθμού (BMR), του καρδιολογικού ελέγχου, μεταβολικών παραμέτρων ορού (π.χ. χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων κλπ.), μεταβολικών παραμέτρων ούρων (απέκκριση κρεατινίνης, υδροξυπρολίνης κλπ.).
Το σύνδρομο Refetoff συχνά διαφεύγει της προσοχής και αντιμετωπίζεται σαν υπερθυρεοειδισμός με χορήγηση αντιθυρεοειδικών φαρμάκων.
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff
Αναφέρονται στη συνέχεια κάποια στοιχεία χρήσιμα για την επιβεβαίωση της διάγνωσης και τη διαφορική διάγνωση:
- Απουσία συνοδών παθήσεων ή λήψης φαρμάκων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις πρωτεΐνες-φορείς των θυρεοειδικών ορμονών.
- Αποκλεισμός όλων των πιθανών αιτίων που σχετίζονται με αυξημένα επίπεδα Τ3 και Τ4 στην κυκλοφορία
- Επιβεβαίωση με επαναληπτικές εξετάσεις των επιπέδων τόσο των ολικών Τ3 και Τ4, όσο και των FT3 και FT4, για αποκλεισμό διαταραχών της TGB και την περιφερική μετατροπή της Τ4 σε Τ3
- TRH test (στο σύνδρομο Refetoff παρατηρείται απάντηση της TSH στη διέγερση με TSH, βλ. παραπάνω)
- Αποκλεισμός όγκου της υπόφυσης που εκκρίνει TSH
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff – Θεραπεία
Η θεραπεία εξατομικεύεται και περιλαμβάνει αρχικά στενή παρακολούθηση της διακύμανσης των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα, όπως επίσης και την συμπτωματική αντιμετώπιση τυχόν υπάρχοντος υποθυρεοειδισμού (με χορήγηση λεβοθυροξίνης). Είναι σημαντική η στενή συνεργασία του ασθενούς με τον γιατρό του προκειμένου η θεραπευτική αγωγή να προσαρμοστεί στα δεδομένα και τις ιδιαιτερότητες του κάθε συγκεκριμένου ασθενούς.
Στην πλειονότητα των ασθενών που είναι κλινικά ευθυρεοειδικοί (παρά τα αυξημένα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα) δεν χρειάζεται κάποια θεραπεία. Επιβάλλεται εντούτοις ο περιοδικός επανέλεγχος προκειμένου να ανιχνευθούν έγκαιρα τυχόν αλλαγές στην κατάσταση του ασθενούς.
Σε ασθενείς με υποθυρεοειδισμό χορηγείται θεραπεία υποκατάστασης (με εξατομίκευση της δόσης της λεβοθυροξίνης) και παρακολούθηση παραμέτρων όπως ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, το ισοζύγιο αζώτου και τα επίπεδα SHBG πλάσματος. Στα παιδιά παρακολουθείται επιπλέον ο ρυθμός ανάπτυξης (σωματικής και νοητικής) και η οστική ωρίμανση.
Σε υπερθυρεοειδισμό αρκεί αρχικά η χορήγηση β-αναστολέων, μπορεί εντούτοις να απαιτηθεί η χορήγηση και αντιθυρεοειδικών φαρμάκων, που αυξάνουν εντούτοις την έκκριση της TSH.
Σε ασθενής με ευμεγέθη βρογχοκήλη είναι πιθανόν να απαιτηθεί θυρεοειδεκτομή (αφαίρεση θυρεοειδούς).
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff
ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας (https://www.gsakorafas.gr)
Διαβάστε τα άρθρα μας στο blog μας (https://gsakorafas.gr/blog/)
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff
Ενημερωθείτε πρακτικά και υπεύθυνα στην ιστοσελίδα μας:
Για τις παθήσεις θυρεοειδούς
Για τις παθήσεις παραθυρεοειδών
Τι είναι ο χειρουργός θυρεοειδούς?
Τι είναι ο χειρουργός παραθυρεοειδών?
Τι σημασία έχει η εμπειρία του χειρουργού στην αντιμετώπιση των παθήσεων θυρεοειδούς και παραθυρεοειδών?
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff
ΘΑ ΜΑΣ ΒΡΕΙΤΕ
ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ-Παπαδιαμαντοπούλου 20 (Ιλίσια)
ΙΑΤΡΙΚΟ ΨΥΧΙΚΟΥ – Άντερσεν 5 (Νέο Ψυχικό)
ΜΗΤΕΡΑ– Ερυθρού Σταυρού 5 (Μαρούσι)
ΤΗΛ. 2107487318 & 6977068223
email: georgesakorafas@yahoo.com
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff
Θυρεοειδής και σύνδρομο Refetoff
