Καρκίνος θυρεοειδούς και ραδιενεργό ιώδιο-Πιθανές επιπλοκές
Εισαγωγή
Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει μία ετερογενή ομάδα νεοπλασμάτων με διαφορετική βιολογική συμπεριφορά και διαφορετική πρόγνωση. Η συνηθέστερη μορφή καρκίνου θυρεοειδούς είναι ο διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς που περιλαμβάνει το θηλώδες και το θυλακιώδες καρκίνωμα θυρεοειδούς. Σπανιότερες μορφές καρκίνου θυρεοειδούς, αλλά με περισσότερο επιθετική βιολογική συμπεριφορά είναι το μυελοειδές και το αναπλαστικό καρκίνωμα.
Η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο-131 (Ι-131) έχει θέση στην αντιμετώπιση μόνο του διαφοροποιημένου καρκίνου θυρεοειδούς. Καθώς το μυελοειδές και το αναπλαστικό καρκίνωμα θυρεοειδούς δεν προσλαμβάνουν το ραδιενεργό ιώδιο, η θεραπεία με Ι-131 δεν έχει θέση στην θεραπευτική αντιμετώπιση των καρκίνων αυτών.
Καρκίνος θυροειδούς και ραδιενεργό ιώδιο-πως «λειτουργεί»?
Tα κύτταρα του θυρεοειδούς προσλαμβάνουν το ιώδιο καθώς είναι απαραίτητο για την φυσιολογική τους λειτουργία (σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών). Στο διαφοροποιημένο καρκίνωμα θυρεοειδούς, τα καρκινικά κύτταρα επίσης έχουν την ιδιότητα να προσλαμβάνουν ιώδιο. Δεν είναι όμως σε θέση να διακρίνουν το στοιχειακό από το ραδιενεργό ιώδιο.
Έτσι, αφού προηγουμένως γίνει η κατάλληλη προετοιμασία του ασθενούς, χορηγείται το ραδιενεργό ιώδιο. Έχοντας ήδη δημιουργηθεί οι κατάλληλες συνθήκες με την κατάλληλη προετοιμασία του ασθενούς, τα κακοήθη κύτταρα «διψούν» για ιώδιο. Έτσι όταν χορηγηθεί το ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΟ ιώδιο (Ι-131) το προσλαμβάνουν εκλεκτικά.
Η ακτινοβολία που εκπέμπεται από το ραδιενεργό ιώδιο στη συνέχεια προκαλεί την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων (και τυχόν υπολειμματικών φυσιολογικών κυττάρων του θυρεοειδούς).
Καρκίνος θυρεοειδούς και ραδιενεργό ιώδιο – επιπλοκές
Συχνά υπάρχει φόβος από την πλευρά των ασθενών όσον αφορά την θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο, καθώς θεωρείται ότι μπορεί να έχει τις παρενέργειες άλλων μεθόδων θεραπείας για τον καρκίνο, όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία.
Γενικά η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο θεωρείται ασφαλής και λιγότερο επικίνδυνη όσον αφορά την πρόκληση επιπλοκών (ιδιαίτερα σοβαρών) σε σύγκριση με την ακτινοθεραπεία και την χημειοθεραπεία.
Οι επιπλοκές αυτές οφείλονται στην ακτινοβόληση και άλλων ιστών ή οργάνων από το ραδιενεργό ιώδιο, παρά το ότι – όπως αναφέρθηκε παραπάνω – αυτό καθηλώνεται στα θυρεοειδικά κύτταρα (καρκινικά και φυσιολογικά).
Παρά ταύτα, υπάρχει κάποιος κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών. Οι επιπλοκές αυτές διακρίνονται σε βραχυπρόθεσμες (ή πρώιμες) και μακροπρόθεσμες (ή απώτερες, όψιμες). Ως βραχυπρόθεσμες (πρώιμες) χαρακτηρίζονται αυτές που εμφανίζονται μέσα στο πρώτο τρίμηνο από τη θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Ως μακροπρόθεσμες (απώτερες ή όψιμες) χαρακτηρίζονται οι επιπλοκές που εμφανίζονται μετά τη διάρκεια τριμήνου από την χορήγηση του ραδιενεργού ιωδίου.
Η πιο συχνή επιπλοκή μετά από θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο είναι η σιαλαδενίτιδα που μπορεί να παρατηρηθεί σε ποσοστό έως 30 % των ασθενών και η προσωρινή απώλεια της γεύσης (και σπανιότερα της όσφρησης) που μπορεί να παρατηρηθεί σε ποσοστό έως 25 %.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται εν συντομία οι επιπλοκές αυτές.
Καρκίνος θυρεοειδούς και ραδιενεργό ιώδιο – ΠΡΩΙΜΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
Παρατηρούνται σε ποσοστό έως 70 % των ασθενών και είναι παροδικές στην πλειονότητα των ασθενών.
Από τον πεπτικό (γαστρεντερικό) σωλήνα
- Αγευσία
- Ναυτία
- Έμετος (σπάνια)
- Στοματίτιδα πιθανόν με εξελκώσεις (σπάνια)
Από τους σιελογόνους αδένες
- Οξεία σιαλαδενίτιδα (με οίδημα και πόνο)
- Ξηροστομία (σπάνια)
Από τον τράχηλο
Επώδυνη διόγκωση στον τράχηλο
Ακτινική θυρεοειδίτιδα (με διόγκωση και πόνο) (συνηθέστερα σε θεραπευτική χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου για άλλες ενδείξεις)
Από το αιμοποιητικό σύστημα (συνήθως χωρίς συμπτώματα)
- Αναιμία
- Ουδετεροπενία
- Θρομβοκυτοπενία
Από το αναπνευστικό
- Οξεία ακτινική πνευμονίτιδα (σπάνια, μπορεί να παρατηρηθεί σε διάχυτες πνευμονικές μεταστάσεις που προσλαμβάνουν ραδιενεργό ιώδιο)
Καρκίνος θυρεοειδούς και ραδιενεργό ιώδιο – ΑΠΩΤΕΡΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
Από τους σιελογόνους αδένες
- Χρόνια ή διαλείπουσα σιαλαδενίτιδα
- Απόφραξη του εκφορητικού πόρου των σιελογόνων αδένων
Από τη στοματική κοιλότητα
- Ξηροστομία, πιθανόν με στοματικά έλκη
- Μυκητίαση (Candida albicans)
- Τερηδόνα
- Απώλεια δοντιών
Από τα μάτια
- Δακρύρροια
Από τους πνεύμονες
- Πνευμονική ίνωση
Από τους γονάδες (όρχεις και ωοθήκες)
- Υπογονιμότητα στους άνδρες (συνήθως μετά από χορήγηση πολλαπλών δόσεων)
- Παροδική αμηνόρροια ή ολιγομηνόρροια, χωρίς μεταβολή στη γονιμότητα της γυναίκας
Από το μυελό των οστών
- Απλασία
Ανάπτυξη άλλων πρωτοπαθών νεοπλασμάτων (άλλες μορφές καρκίνου)
Καρκίνος θυρεοειδούς και ραδιενεργό ιώδιο – ΣΧΟΛΙΟ
Καμία μέθοδος θεραπείας δεν είναι απαλλαγμένη από την πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών. Το ίδιο ισχύει και για τη θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο, που χορηγείται πρωτίστως στην αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο θυρεοειδούς.
Για το λόγο αυτό συνιστάται η χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου τηρώντας τις ενδείξεις και αποφεύγοντας την θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο όταν δεν υπάρχει θεραπευτικό όφελος. Παράλληλα, θα πρέπει τα τηρούνται οι τυποποιημένες διαδικασίες, επιλέγοντας τη σωστή δόση και διασφαλίζοντας με την τήρηση των ισχυόντων κανόνων την ασφάλεια τόσο του ασθενούς όσο και των ανθρώπων του περιβάλλοντός του.
