Θυρεοειδίτιδα και λεμφαδένες

Εισαγωγή

Θυρεοειδίτιδα και λεμφαδένες.- Ο όρος ‘θυρεοειδίτιδα’ αναφέρεται σε κάθε είδους φλεγμονή του θυρεοειδούς αδένα. Πρόκειται για μία όχι σπάνια πάθηση, που μπορεί να δημιουργήσει ποικίλου είδους προβλήματα στον ασθενή. Συχνά συνοδεύεται από διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδούς (υπερθυρεοειδισμός – υποθυρεοειδισμός ή αλληλουχία υπερθυρεοειδισμού και υποθυρεοειδισμού). Τι ισχύει για το θέμα ‘ θυρεοειδίτιδα και λεμφαδένες ?’.

Θυρεοειδίτιδα και λεμφαδένες – πως μεταφράζεται η σχέση αυτή στην πράξη?

Είναι γνωστό ότι στις φλεγμονές μπορεί να παρατηρηθεί και προσβολή των λεμφαδένων όπου παροχετεύεται η λέμφος από το φλεγμαίνον όργανο. Αναφέρονται στη συνέχεια κάποια ενδεικτικά παραδείγματα:

Σε οδοντικές φλεγμονές ή σε φλεγμονές/λοιμώξεις για παράδειγμα των αμυγδαλών συχνά παρατηρείται διόγκωση των λεμφαδένων του τραχήλου
Σε φλεγμονές της σκωληκοειδούς απόφυσης μπορεί να παρατηρηθεί διόγκωση των λεμφαδένων του μεσεντεριδίου της σκωληκοειδούς
Σε λοιμώξεις μαλακών μορίων των άνω ή των κάτω άκρων μπορεί να παρατηρηθεί διόγκωση των λεμφαδένων της μασχάλης ή των βουβωνικών λεμφαδένων, αντίστοιχα.

Οι λεμφαδένες που παρουσιάζουν διόγκωση σαν απάντηση στη φλεγμονή ενός οργάνου χαρακτηρίζονται σαν αντιδραστικοί λεμφαδένες. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να γίνει διάκριση των λεμφαδένων αυτών από τους λεμφαδένες που παρουσιάζουν διόγκωση λόγω διήθησής τους (δηλαδή λόγω μετάστασης σε αυτούς ) από ένα νεόπλασμα. Έτσι, και αντίστοιχα προς τα παραπάνω παραδείγματα όπου αναφέρθηκαν κάποιες περιπτώσεις αντιδραστικής διόγκωσης των επιχώριων λεμφαδένων, διόγκωση λεμφαδένων νεοπλασματικής αιτιολογίας μπορεί να παρατηρηθεί:

Σε νεοπλάσματα της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας (διόγκωση τραχηλικών λεμφαδένων)
Σε κακοήθη νεοπλάσματα της σκωληκοειδούς απόφυσης (διόγκωση λεμφαδένων μεσεντεριδίου / μεσεντερίου)
Σε κακοήθη νεοπλάσματα που εντοπίζονται στο άνω ή στο κάτω άκρο

Κατ΄αναλογία, στο θυρεοειδή μπορεί να παρατηρηθεί αντιδραστική διόγκωση των λεμφαδένων του τραχήλου σε φλεγμονή του θυρεοειδούς (θυρεοειδίτιδα και λεμφαδένες). Επίσης όμως διόγκωση των λεμφαδένων του τραχήλου μπορεί να παρατηρηθεί σε καρκίνο του θυρεοειδούς. Σε αυτή την περίπτωση οι λεμφαδένες χαρακτηρίζονται σαν άτυποι, ύποπτοι ή παθολογικοί.

Θυρεοειδίτιδα και λεμφαδένες – πως γίνεται η διερεύνηση του ασθενούς?

Συνήθως η διάγνωση του καρκίνου θυρεοειδούς μπορεί εύκολα να τεθεί με το υπερηχογράφημα και την παρακέντηση με λεπτή βελόνη κάθε ύποπτου όζου θυρεοειδούς. Αν δεν υπάρχει κακοήθεια, τότε πιθανότατα η διόγκωση των τραχηλικών λεμφαδένων είναι αντιδραστική και μπορεί να οφείλεται σε θυρεοειδίτιδα.

Αν εντούτοις υπάρχει διάγνωση ‘καρκίνος θυρεοειδούς τότε χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για την αναγνώριση τυχόν ύποπτων ή παθολογικών λεμφαδένων. Η αναγνώριση αυτή μπορεί να γίνει σήμερα με το υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς (χαρτογράφηση λεμφαδένων τραχήλου) και – αν χρειαστεί – με την παρακέντηση του ύποπτου όζου με λεπτή βελόνη (FNA). Αν αντίθετα δεν υπάρχει διαγνωσμένος καρκίνος θυρεοειδούς παρά τον λεπτομερή και αξιόπιστο έλεγχο (σε συνεργασία με έμπειρο ακτινολόγο) και υπάρχει θυρεοειδίτιδα, τότε η διόγκωση των λεμφαδένων πιθανότατα είναι αντιδραστικής αιτιολογίας, εμφανίζεται δηλαδή ως απάντηση στη φλεγμονή [θυρεοειδίτιδα]).

Υπάρχουν συγκεκριμένα υπερηχογραφικά κριτήρια με τα οποία μπορεί ένας λεμφαδένας να χαρακτηριστεί ως αντιδραστικός, άτυπος – ύποπτος ή παθολογικός. Στις θυρεοειδίτιδες, και με βάση τα κριτήρια αυτά, ο έμπειρος ακτινολόγος μπορεί να χαρακτηρίσει τυχόν διογκωμένους τραχηλικούς λεμφαδένες ως αντιδραστικούς (ο όρος υποδηλώνει αύξηση των διαστάσεων του λεμφαδένα λόγω αντίδρασης στη φλεγμονή του θυρεοειδούς αδένα).

Όταν υπάρχουν αμφιβολίες, η παρακέντηση του ύποπτου λεμφαδένα με λεπτή βελόνη μπορεί να δώσει την απάντηση.

Θυρεοειδίτιδα και λεμφαδένες – προβληματισμοί στο χειρουργείο

Μερικές φορές μπορεί στη διάρκεια της επέμβασης να διαπιστωθεί ότι υπάρχουν διογκωμένοι λεμφαδένες. Αυτό συνήθως μπορεί να γίνει αντιληπτό στο κεντρικό διαμέρισμα του τραχήλου, στο οποίο υπάρχει δυνατότητα προσπέλασης μέσω της τομής της θυρεοειδεκτομής.

Σήμερα με την χαρτογράφηση λεμφαδένων τραχήλου υπάρχει η δυνατότητα ο χειρουργός να γνωρίζει από πριν τι θα συναντήσει στη διάρκεια της επέμβασης. Μερικές όμως φορές μπορεί να ανακαλυφθούν διογκωμένοι τραχηλικοί λεμφαδένες στο κεντρικό διαμέρισμα, χωρίς να είναι εκ των προτέρων γνωστή η ύπαρξή τους. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλα τα δεδομένα του ασθενούς και κυρίως η προεγχειρητική διάγνωση (καρκίνος θυρεοειδούς? Θυρεοειδίτιδα?).

Όταν υπάρχει υποψία για τυχόν παρουσία λεμφαδενικών μεταστάσεων στα πλάγια ανατομικά διαμερίσματα του τραχήλου μπορεί να αφαιρεθεί ένας παθολογικός λεμφαδένας κι να αποσταλεί για ταχεία βιοψία. Αν επιβεβαιωθεί η μεταστατική του διήθηση, τότε έχει θέση ο λεμφαδενικός καθαρισμός τραχήλου (στοχευμένος, εκλεκτικός) (για τον πλάγιο λεμφαδενικό καθαρισμό). Ο κεντρικός λεμφαδενικός καθαρισμός τραχήλου μπορεί να γίνει προφυλακτικά και χωρίς ταχεία βιοψία, μέσω της ίδιας τομής με αυτή που χρησιμοποιήθηκε για την ολική θυρεοειδεκτομή

Όταν εντούτοις υπάρχει διάγνωση θυρεοειδίτιδας έχοντας αποκλείσει -με βάση την προεγχειρητική διερεύνηση – τον καρκίνο θυρεοειδούς τότε πιθανότατα η τυχόν διόγκωση των τραχηλικών λεμφαδένων είναι αντιδραστικής αιτιολογίας. Αυτό επιβεβαιώνεται και με βάση τους υπερηχογραφικούς χαρακτήρες των λεμφαδένων.

Είναι προφανής η σημασία της εμπειρίας και της αξιοπιστίας τόσο του ακτινολόγου όσο και του χειρουργού θυρεοειδούς.